ÇEVKO Vakfı’nın 31inci kuruluş yıldönümü olan 1 Kasım 2022’de düzenlenen memleketler arası konferansta döngüsel iktisatta genişletilmiş üretici sorumluluğu konusu, Kamu, STK ve İş Dünyası’ndan ulusal ve milletlerarası konuşmacıların iştirakiyle kapsamlı bir biçimde ele alındı. Konferans kapsamında, 2022 Yeşil Nokta Sanayi Mükafatları ve Yeşil Nokta Basın Mükafatları de sahiplerini buldu.
Uzman sanayi inisiyatifi ve faal sivil toplum kuruluşu kimliklerini bünyesinde bir ortaya getiren ve son senelerda, ülkemizde “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” mevzularında fikirsel önderlik üstelenen kurumların başında gelen ÇEVKO Vakfı, 31inci kuruluş yıldönümünü milletlerarası bir konferans ile kutladı. Ülkemizden ve yurt haricinden konuşmacıların yer aldığı “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde Son Durum, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ve Atık İdaresinde Dijital Tahlil Önerileri” temalı konferans, ağır bir iştirakçi ilgisi çekti. Konferans salonunda fizikî iştirak ve internet üzerinden Türkçe / İngilizce canlı takip alternatifleriyle hibrit yapıda düzenlenen konferansta, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları de sahiplerini buldu. Etraf TV üzerinden naklen yayınlanan konferansın moderasyonunu da Etraf TV ismine Haber Koordinatörü Orkun Yazgan ile Program Koordinatörü Deniz Şafak üstlendi, eş vakitli çeviriyi İntegris Çeviri gerçekleştirildi.
ÇEVKO Vakfı İdare Konseyi Lideri Okyar Yayalar, konferansın açılış konuşmasında şunları söylemiş oldu: “ÇEVKO Vakfı, 31 yıl evvel Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu (GÜS) benimseyen şirketlerce kuruldu. Bu mühlet içerisinde, toplumda geri dönüşüm külçeşidinin oluşması için eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları, kamu otoritesiyle yasal alt yapı için iş birliği, belediyeler ve lisanslı toplama ayrıma tesisleriyle bir arada ambalaj atıklarının kaynağında farklı toplanarak geri dönüşümü için çalışmalar gerçekleştirdik. Son senelerda “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” mevzularında fikirsel önderliğe odaklanıyoruz. Türkiye’de yerleştirmeye çalıştığımız geri dönüşüm teriminin değeri, bugün daha epey artmış bulunuyor. Son 5 yıl içerisinde Avrupa genelinde döngüsel iktisada geçiş paralelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun yaygınlaşmasına rağmen, ülkemizde bu mevzunun terk edildiğine şahit olmaktayız. Bu mevzuyu derinlemesine incelemek ve ülkemiz açısından faydalı teklifler ortaya çıkarmak için düzenlendiğimiz konferansımızın verimli geçmesini diliyorum.”
Konuşmasında konferans içeriği hakkında genel bilgiler de aktaran ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, “ÇEVKO Vakfı’nın bugüne dek olan seyahatinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun (GÜS) simgesi olan Yeşil Nokta’yı benimsemesi, bu simgeyi kullanan örgütlerin oluşturduğu PRO Europe’a ve akabinde EXPRA kurucuları içinde yer alması ve son olarak da Küresel Compact üyesi olması, dünyadaki gelişmeleri yakından izleyip paydaşlarımızla paylaşma misyonumuzdan kaynaklanmıştır. 2017 yılında düzenlediğimiz, Türkiye’nin tahminen de birinci döngüsel iktisat kongresinde, ülkemizin döngüsel iktisada geçişi için bir plan hazırlanması davetinde bulunuldu. Paris İklim Anlaşması’nın kabulü daha sonrasında, bu mutabakatın parlamentomuzdan geçirilmesi istikametindeki çağrılarımız, AB Yeşil Mutabakatı’nın yayımlanmasıyla sürat kazandı. Bugün memnuniyetle görüyoruz ki Türkiye, Paris İklim Anlaşması’na taraf olarak 2053 yılında karbon nötr maksadı belirlemiş, iklim yasası ve düzenlemeleri üzerinde çalışmaktadır. 31 yıllık seyahatimize çıkarken ortaya koyduğumuz, ülkemizde geri dönüşüm kültürü ve tüketim daha sonrası atıkları kaynağında farklı toplama alışkanlığı oluşturma vizyonu ve bu vizyonu GÜS modeliyle geliştirme idaresi, döngüsel iktisada geçişle bir arada bütün dünyada kıymet kazanmıştır.”
Konferans açılışında konuşan Küresel Compact Türkiye İdare Şurası Üyesi Servet Yıldırım, “Global Compact, sorumlu şirketlerle bir arada sürdürülebilir kalkınma yolunda somut ve ölçülebilir tesir oluşturmayı amaçlamakta ve bunu, iş dünyasının dönüştürücü etkisinin en yüksek olduğu alanlarda şirketleri harekete geçirip, ilerlemeyi ölçerek yapmaktadır. UN Küresel Compact’in (Birleşmiş Milletler Global Unsurlar Sözleşmesi) yeni stratejisi, tüm alanlarda kolektifi mümkün kılma gayesini taşıyor. Lokal gereksinimleri ve kapasiteleri de göz önünde bulundurarak çeşitli araçlar, platformlar ve kaynaklar sunmaktayız” dedi.
EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği İdare Şurası Lideri Oscar Martin, “200 milyon toplam nüfusa sahip 28 ülkede, yılda 18 milyon ton ambalaj atığının geri dönüşümünü sağlıyoruz. Avrupa Birliği’nin iklim ve döngüsellik maksatlarına katkıda bulunuyoruz” dedi.
T.C. Ticaret Bakanlığı AB Tek Pazar ve Yeşil Mutabakatı Dairesi Başkanlığı Ticaret Uzmanı Didem Artunç Ünaltekin, şunları lisana getirdi: “Hem iklim değişikliği tıpkı vakitte endüstrimizin döngüselliği ve sürdürülebilirliği açısından epeyce elzem bir bahis olan döngüsel iktisat, günümüzde fazlaca konuşuluyor ve ÇEVKO Vakfı, bedelli üyelerinin de katkılarıyla bu hususta üzerine düşeni tam 31 yıldır yerine getiriyor. Yakın bir vakitte, endüstrimizin biroldukça eserinde asgarî ölçülerde geri dönüştürülmüş eser kullanması gerekecek. ötürüsıyla, bu yeni kullanım biçiminin ve şuurun tüketicilerde tabana yayılması epey kıymetli. ÇEVKO Vakfı’nın bu manada yaptığı, kamu spotları, çocuklara yönelik bilgisayar oyunları ve mecmualar üzere çalışmaları epeyce önemsiyorum ve devam etmesini temenni ediyorum.”
Açılış konuşmalarının akabinde, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları Töreni’ne geçildi. ÇEVKO Vakfı’nın, Türkiye’deki tek temsilcisi olduğu Yeşil Nokta markası, dünya genelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin en başarılı uygulama örnekleri içinde gösteriliyor. ÇEVKO Vakfı Yeşil Nokta Sanayi Mükafatları, sanayi kuruluşlarının etraf sürdürülebilirliğine katkılarını teşvik etmeyi amaçlıyor. Yeşil Nokta Basın Mükafatları ise toplumu etraf ve geri dönüşüm konusunda bilinçlendirmeye, bilgilendirmeye yönelik hassaslık gösteren basın-yayın kuruluşlarına, habercilere ve toplumun takdirini kazanmış şahıslara veriliyor.
Konferans programında yer alan panellerin birincisi, “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde Son Durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlığı ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği Genel Müdürü Joachim Quoden, EXPRA Kamu ve Kurumsal İrtibat Müdürü Monika Romenska, EKO-KOM (Çek Cumhuriyeti) Operasyonlar Yöneticisi Petr Şikyr ve ÖKO-Pannon (Macaristan) Genel Müdürü Beata Gönci oldu. Joachim Quoden sunumunda Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun tarifi üzerinde durdu; EXPRA’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ile ilgili 10 altın kural belirlediğini belirtti. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun atıkların geri kazanımı ile ilgili bir vergi sistemi olmadığının altını çizdi. Sanayi kuruluşlarının bedelini ödeyip kararınu izleyemediği bir vergi sistemi yerine, kendilerinin kurup kar hedefi gütmeyen tertipler vasıtasıyla bütün süreci yönettikleri ve finanse ettikleri bir modeli tercih ettiklerini; bu modelin başarılı ve verimli neticelerina Avrupa ve dünyadaki bir epeyce ülkede şahit olduklarını bildirdi. Avrupa’da Hırvatistan, Macaristan ve maalesef artık de Türkiye’nin Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu terk ederek vergi sistemine geçtiğini halbuki Avrupa Birliği mevzuatına nazaran Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun zarurî olduğunu kelamlarına ekledi. EXPRA’dan Monika Romenska AB’de döngüsel iktisat paketleriyle birlikte atık mevzuatında ortaya çıkan yeni düzenlemeleri detaylarıyla deklare etti. EKO-KOM’dan Petr Şikyr Çekya’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelini uygulayan bir ülke olarak ulaştığı başarılı sonuçları ve tekliflerini anlattı. ÖKO-Pannon’dan Beata Gönci ise Macaristan’ın on bir yıl evvel Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) modelini terk ederek vergi sistemine geçtiğini, bu müddet zarfında kaynakta başka toplamanın desteklenmediğini ve geri dönüşüm oranlarının düştüğünü, bunun kararında devletin geri dönüşüm bedellerini kendisinin belirlemeye devam etmekle birlikte bütün atık idaresini 35 yıllığına tek şirkete ihale ettiğini belirtti. Bu durumun 35 yıl boyunca GÜS uygulamalarına geçilmesini imkansız kılacağından, atık pazarında rekabeti ortadan kaldıracağından, atık dalında malların özgür sirkülasyonunu engelleyeceğinden, GÜS fiyatlarının belirlenmesinde şeffaflık ve katılımcılığı yok edeceğinden telaş edildiğini kelamlarına ekledi.
“Döngüsel İktisada Geçişte Türkiye’deki Son Durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlıklı oturumda ise Türkiye’deki döngüsel iktisada geçiş ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu hakkındaki gelişmeler, kamu otoritesinin bakışı ve koordine etmekte olduğu çalışmalar, ÇEVKO Vakfı’nın yaptıkları ve bundan daha sonrası için teklifleri, ekonomik işletmelerin GÜS hakkındaki değerlendirmeleri ele alındı. T.C. Ticaret Bakanlığı’ndan Didem Artunç Ünaltekin AB Yeşil Mutabakatı, yeni düzenlemeleri, finansman imkanları ve Türkiye’de döngüsel iktisada geçiş çalışmaları hakkında bilgi verdi. İlgili paydaşların iştirakine açık İhtisas Çalışma Kümeleri oluşturulduğunu ve bunların ortasında Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu ilgilendiren kümeler da bulunduğunu bildirdi.ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin 15 yıl uygulanmasının akabinde GEKAP alınmaya başlanmasıyla terk edildiğini; halbuki dünyada döngüsel iktisada geçişle bir arada Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun daha büyük kıymet kazandığını örnekler vererek deklare ettiktan daha sonra ÇEVKO Vakfı üyeleri içinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Çalışma Kümesi kurduklarını, bu kümenin misyonunu ve bir arada geliştirmekte oldukları somut teklifleri paylaştı. İmer, endüstrinin hammaddesi haline gelmiş olan bilhassa tüketim daha sonrası atıkların idaresine endüstrinin sahip çıkarak sürecin ortasında yer alması ve sürece öncülük etmesi gerektiğine vurgu yaptı. Unilever İdare Heyeti Üyesi ve Kurumsal Bağlantı Yöneticisi Ebru Şenel Erim ÇEVKO Vakfı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ortasında yer aldıklarını; tüketim daha sonrası plastik atıklarının toplanarak geri dönüştürülmesi ve raporlanması konusunda ÇEVKO Vakfı ile birlikte istekli ve pilot ölçekte projeye başladıklarını ilan etti. Şenel, başka sorumluluk sahibi şirketleri de bu projeye katılmaya davet etti. CarrefourSa İnsan Kaynakları ve Sürdürülebilirlik Genel Müdür Yardımcısı Bahar Çeşide ambalajların beyanı, GEKAP, içecek ambalajlarda depozitoya geçiş süreci, Sıfır Atık uygulamaları ve satış poşetlerinin bedeli niçiniyle yaşadıkları meseleleri ve tahlil tekliflerini lisana getirdi. Oturumun son konuşmacısı olan GCA Genel Müdürü Dr. Abdullah Çaba son senelerda hem GEKAP birebir vakitte lojistik meseleler niçiniyle cam ambalaj atıklarının toplanmasının gerilediğini, döngüsel iktisada geçişle bir arada cam geri dönüşüm kapasitesinin geliştirilmesinin ve atıkların ülke ortasından toplanmasının değerini işaret etti. İçecek ambalajlarında zarurî depozitoya geçiş konusunda tereddütleri olduğunu lakin geliştirdikleri Ekomat projesi ile bu bahiste farkındalık yaratmaya çalıştıklarını bildirdi.
Konferans programındaki bir daha sonraki oturum ise “Türkiye’de Atıkların Kaynağında Başka Toplanmasında Sanayi Sorumluluğu” başlığı ve yetkilendirilmiş kuruluş olan ilgili STK’ların iştiraki ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, AGİD – Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği İdare Konseyi Lideri Fahir GÖK, PETDER – Petrol Sanayi Derneği Genel Sekreter Yardımcısı Serkan Rahmet, TAP – Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği Proje Sorumlusu Hatice Yıldız ve ÇEVKO Vakfı Kamu, Milletlerarası İlgiler ve Projeler Müdürü Alphan Eröztürk oldular. Konuşmacılar kendi kesimleri açısından GEKAP öncesinde ve daha sonrasında atıkların toplanması durumunu paylaştılar. Madeni yağ ve taşınabilir pil atıklarının GEKAP daha sonrasında toplanan ölçülerinde azalma olduğunu lisana getiren yetkililer bu sonuçta kaynaklarının azalmasından dolayı toplamayı yeteri kadar destekleyememelerinin de rolü olduğunu belirttiler. ÇEVKO’dan Alphan Eröztürk ise Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun 2006 yılından beri Etraf Yasası’nda yer aldığını, atıkların toplanmasıyla başka yükümlülüklerin de ilgili düzenlenmelerde bulunduğunu, lakin uygulamada, dataların elde edilmesinde ve yayımlanmasında kasvetler olduğunu lisana getirerek bilgilerin dijital sistemle elde edilmesinin denetim ve kontrolü hem kolaylaştıracağını, tıpkı vakitte şeffaflaştıracağını söylemiş oldu.
Konferans kapsamındaki son oturumun başlığı ise “Döngüsel İktisat ve Sıfır Atıkla Uyumlu Dijital Tahlil Önerileri” oldu. Oturumda ÇEVKO Vakfı Proje Uzmanı Fatih Arslan’ın yanı sıra, Bucak Belediye Lider Yardımcısı Doç. Dr. Oğuzhan Erdoğan, Migros Kalite ve Etraf İdaresi Yöneticisi Dr. Hülya Günay ve Atkasan Fabrika Müdürü Lütfü Kıpkıp konuşmacı olarak yer aldılar. ÇEVKO tarafınca geliştirilen ve alanda uygulanmaya başlanan dijital tahlillerin ele alındığı bu oturumda Bucak Belediyesi’nin, Migros’un ve lisanslı toplama-ayırma tesisi Atkasan’ın ÇEVKO dijital tahlillerini kullanarak elde ettikleri şeffaflık, verimlilik artışı, maliyet azalması, raporlama kolaylığı hakkında detaylı bilgiler paylaşıldı.
Konferansın kapanış konuşmasını, ÇEVKO Vakfı Yürütme Şurası Lideri Figan Soykut yaptı. Endüstrinin işleyiş dinamiklerini temelden değiştiren döngüsel iktisatta genişletilmiş üretici sorumluluğu konusunun konferans genelinde kapsamlı bir biçimde değerlendirildiğini söyleyen Soykut, “Bu yeni yaklaşım, birfazlaca açıdan büyük fırsatlar söz ediyor. Avrupa’dan verilen örnekler, bu yaklaşımın evvela ulusal bir siyaset olarak benimsenmesi gerektiğini ve bir ekonomik model olarak yararlarını bize gösterdi. Genişletilmiş üretici sorumluluğunun kazandığı ehemmiyet ve bilhassa Avrupa Birliği’nde bu modeli uygulayan ülkelerin elde ettiği muvaffakiyetler, bizi bu modeli ülkemizde bir daha kıymetlendirerek uygulamaya almamız için yüreklendirdi. Öte yandan, atık idaresinde geliştirilen dijital tahliller ile endüstrinin hammaddesi olan atıkların toplanıp kıymetlendirilmesi artık daha verimli ve daha şeffaf hale geldiğini de görmüş olduk. ÇEVKO Vakfı olarak, “döngüsel iktisatta Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” yaklaşımının birfazlaca açıdan ülkemiz için yararlı yenilikler getireceği inancındayız. Bu inançla, önümüzdeki periyotta de bu bahisteki çalışmalarımıza devam edeceğiz.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Uzman sanayi inisiyatifi ve faal sivil toplum kuruluşu kimliklerini bünyesinde bir ortaya getiren ve son senelerda, ülkemizde “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” mevzularında fikirsel önderlik üstelenen kurumların başında gelen ÇEVKO Vakfı, 31inci kuruluş yıldönümünü milletlerarası bir konferans ile kutladı. Ülkemizden ve yurt haricinden konuşmacıların yer aldığı “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde Son Durum, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ve Atık İdaresinde Dijital Tahlil Önerileri” temalı konferans, ağır bir iştirakçi ilgisi çekti. Konferans salonunda fizikî iştirak ve internet üzerinden Türkçe / İngilizce canlı takip alternatifleriyle hibrit yapıda düzenlenen konferansta, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları de sahiplerini buldu. Etraf TV üzerinden naklen yayınlanan konferansın moderasyonunu da Etraf TV ismine Haber Koordinatörü Orkun Yazgan ile Program Koordinatörü Deniz Şafak üstlendi, eş vakitli çeviriyi İntegris Çeviri gerçekleştirildi.
ÇEVKO Vakfı İdare Konseyi Lideri Okyar Yayalar, konferansın açılış konuşmasında şunları söylemiş oldu: “ÇEVKO Vakfı, 31 yıl evvel Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu (GÜS) benimseyen şirketlerce kuruldu. Bu mühlet içerisinde, toplumda geri dönüşüm külçeşidinin oluşması için eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları, kamu otoritesiyle yasal alt yapı için iş birliği, belediyeler ve lisanslı toplama ayrıma tesisleriyle bir arada ambalaj atıklarının kaynağında farklı toplanarak geri dönüşümü için çalışmalar gerçekleştirdik. Son senelerda “İklim krizi ile savaşım” ve “döngüsel iktisada geçiş” mevzularında fikirsel önderliğe odaklanıyoruz. Türkiye’de yerleştirmeye çalıştığımız geri dönüşüm teriminin değeri, bugün daha epey artmış bulunuyor. Son 5 yıl içerisinde Avrupa genelinde döngüsel iktisada geçiş paralelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun yaygınlaşmasına rağmen, ülkemizde bu mevzunun terk edildiğine şahit olmaktayız. Bu mevzuyu derinlemesine incelemek ve ülkemiz açısından faydalı teklifler ortaya çıkarmak için düzenlendiğimiz konferansımızın verimli geçmesini diliyorum.”
Konuşmasında konferans içeriği hakkında genel bilgiler de aktaran ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, “ÇEVKO Vakfı’nın bugüne dek olan seyahatinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun (GÜS) simgesi olan Yeşil Nokta’yı benimsemesi, bu simgeyi kullanan örgütlerin oluşturduğu PRO Europe’a ve akabinde EXPRA kurucuları içinde yer alması ve son olarak da Küresel Compact üyesi olması, dünyadaki gelişmeleri yakından izleyip paydaşlarımızla paylaşma misyonumuzdan kaynaklanmıştır. 2017 yılında düzenlediğimiz, Türkiye’nin tahminen de birinci döngüsel iktisat kongresinde, ülkemizin döngüsel iktisada geçişi için bir plan hazırlanması davetinde bulunuldu. Paris İklim Anlaşması’nın kabulü daha sonrasında, bu mutabakatın parlamentomuzdan geçirilmesi istikametindeki çağrılarımız, AB Yeşil Mutabakatı’nın yayımlanmasıyla sürat kazandı. Bugün memnuniyetle görüyoruz ki Türkiye, Paris İklim Anlaşması’na taraf olarak 2053 yılında karbon nötr maksadı belirlemiş, iklim yasası ve düzenlemeleri üzerinde çalışmaktadır. 31 yıllık seyahatimize çıkarken ortaya koyduğumuz, ülkemizde geri dönüşüm kültürü ve tüketim daha sonrası atıkları kaynağında farklı toplama alışkanlığı oluşturma vizyonu ve bu vizyonu GÜS modeliyle geliştirme idaresi, döngüsel iktisada geçişle bir arada bütün dünyada kıymet kazanmıştır.”
Konferans açılışında konuşan Küresel Compact Türkiye İdare Şurası Üyesi Servet Yıldırım, “Global Compact, sorumlu şirketlerle bir arada sürdürülebilir kalkınma yolunda somut ve ölçülebilir tesir oluşturmayı amaçlamakta ve bunu, iş dünyasının dönüştürücü etkisinin en yüksek olduğu alanlarda şirketleri harekete geçirip, ilerlemeyi ölçerek yapmaktadır. UN Küresel Compact’in (Birleşmiş Milletler Global Unsurlar Sözleşmesi) yeni stratejisi, tüm alanlarda kolektifi mümkün kılma gayesini taşıyor. Lokal gereksinimleri ve kapasiteleri de göz önünde bulundurarak çeşitli araçlar, platformlar ve kaynaklar sunmaktayız” dedi.
EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği İdare Şurası Lideri Oscar Martin, “200 milyon toplam nüfusa sahip 28 ülkede, yılda 18 milyon ton ambalaj atığının geri dönüşümünü sağlıyoruz. Avrupa Birliği’nin iklim ve döngüsellik maksatlarına katkıda bulunuyoruz” dedi.
T.C. Ticaret Bakanlığı AB Tek Pazar ve Yeşil Mutabakatı Dairesi Başkanlığı Ticaret Uzmanı Didem Artunç Ünaltekin, şunları lisana getirdi: “Hem iklim değişikliği tıpkı vakitte endüstrimizin döngüselliği ve sürdürülebilirliği açısından epeyce elzem bir bahis olan döngüsel iktisat, günümüzde fazlaca konuşuluyor ve ÇEVKO Vakfı, bedelli üyelerinin de katkılarıyla bu hususta üzerine düşeni tam 31 yıldır yerine getiriyor. Yakın bir vakitte, endüstrimizin biroldukça eserinde asgarî ölçülerde geri dönüştürülmüş eser kullanması gerekecek. ötürüsıyla, bu yeni kullanım biçiminin ve şuurun tüketicilerde tabana yayılması epey kıymetli. ÇEVKO Vakfı’nın bu manada yaptığı, kamu spotları, çocuklara yönelik bilgisayar oyunları ve mecmualar üzere çalışmaları epeyce önemsiyorum ve devam etmesini temenni ediyorum.”
Açılış konuşmalarının akabinde, Yeşil Nokta Sanayi ve Basın Mükafatları Töreni’ne geçildi. ÇEVKO Vakfı’nın, Türkiye’deki tek temsilcisi olduğu Yeşil Nokta markası, dünya genelinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin en başarılı uygulama örnekleri içinde gösteriliyor. ÇEVKO Vakfı Yeşil Nokta Sanayi Mükafatları, sanayi kuruluşlarının etraf sürdürülebilirliğine katkılarını teşvik etmeyi amaçlıyor. Yeşil Nokta Basın Mükafatları ise toplumu etraf ve geri dönüşüm konusunda bilinçlendirmeye, bilgilendirmeye yönelik hassaslık gösteren basın-yayın kuruluşlarına, habercilere ve toplumun takdirini kazanmış şahıslara veriliyor.
Konferans programında yer alan panellerin birincisi, “Döngüsel İktisada Geçişte Avrupa Birliği’nde Son Durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlığı ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği Genel Müdürü Joachim Quoden, EXPRA Kamu ve Kurumsal İrtibat Müdürü Monika Romenska, EKO-KOM (Çek Cumhuriyeti) Operasyonlar Yöneticisi Petr Şikyr ve ÖKO-Pannon (Macaristan) Genel Müdürü Beata Gönci oldu. Joachim Quoden sunumunda Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun tarifi üzerinde durdu; EXPRA’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ile ilgili 10 altın kural belirlediğini belirtti. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun atıkların geri kazanımı ile ilgili bir vergi sistemi olmadığının altını çizdi. Sanayi kuruluşlarının bedelini ödeyip kararınu izleyemediği bir vergi sistemi yerine, kendilerinin kurup kar hedefi gütmeyen tertipler vasıtasıyla bütün süreci yönettikleri ve finanse ettikleri bir modeli tercih ettiklerini; bu modelin başarılı ve verimli neticelerina Avrupa ve dünyadaki bir epeyce ülkede şahit olduklarını bildirdi. Avrupa’da Hırvatistan, Macaristan ve maalesef artık de Türkiye’nin Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu terk ederek vergi sistemine geçtiğini halbuki Avrupa Birliği mevzuatına nazaran Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun zarurî olduğunu kelamlarına ekledi. EXPRA’dan Monika Romenska AB’de döngüsel iktisat paketleriyle birlikte atık mevzuatında ortaya çıkan yeni düzenlemeleri detaylarıyla deklare etti. EKO-KOM’dan Petr Şikyr Çekya’nın Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelini uygulayan bir ülke olarak ulaştığı başarılı sonuçları ve tekliflerini anlattı. ÖKO-Pannon’dan Beata Gönci ise Macaristan’ın on bir yıl evvel Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) modelini terk ederek vergi sistemine geçtiğini, bu müddet zarfında kaynakta başka toplamanın desteklenmediğini ve geri dönüşüm oranlarının düştüğünü, bunun kararında devletin geri dönüşüm bedellerini kendisinin belirlemeye devam etmekle birlikte bütün atık idaresini 35 yıllığına tek şirkete ihale ettiğini belirtti. Bu durumun 35 yıl boyunca GÜS uygulamalarına geçilmesini imkansız kılacağından, atık pazarında rekabeti ortadan kaldıracağından, atık dalında malların özgür sirkülasyonunu engelleyeceğinden, GÜS fiyatlarının belirlenmesinde şeffaflık ve katılımcılığı yok edeceğinden telaş edildiğini kelamlarına ekledi.
“Döngüsel İktisada Geçişte Türkiye’deki Son Durum ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” başlıklı oturumda ise Türkiye’deki döngüsel iktisada geçiş ve Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu hakkındaki gelişmeler, kamu otoritesinin bakışı ve koordine etmekte olduğu çalışmalar, ÇEVKO Vakfı’nın yaptıkları ve bundan daha sonrası için teklifleri, ekonomik işletmelerin GÜS hakkındaki değerlendirmeleri ele alındı. T.C. Ticaret Bakanlığı’ndan Didem Artunç Ünaltekin AB Yeşil Mutabakatı, yeni düzenlemeleri, finansman imkanları ve Türkiye’de döngüsel iktisada geçiş çalışmaları hakkında bilgi verdi. İlgili paydaşların iştirakine açık İhtisas Çalışma Kümeleri oluşturulduğunu ve bunların ortasında Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nu ilgilendiren kümeler da bulunduğunu bildirdi.ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, Türkiye’de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu modelinin 15 yıl uygulanmasının akabinde GEKAP alınmaya başlanmasıyla terk edildiğini; halbuki dünyada döngüsel iktisada geçişle bir arada Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun daha büyük kıymet kazandığını örnekler vererek deklare ettiktan daha sonra ÇEVKO Vakfı üyeleri içinde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Çalışma Kümesi kurduklarını, bu kümenin misyonunu ve bir arada geliştirmekte oldukları somut teklifleri paylaştı. İmer, endüstrinin hammaddesi haline gelmiş olan bilhassa tüketim daha sonrası atıkların idaresine endüstrinin sahip çıkarak sürecin ortasında yer alması ve sürece öncülük etmesi gerektiğine vurgu yaptı. Unilever İdare Heyeti Üyesi ve Kurumsal Bağlantı Yöneticisi Ebru Şenel Erim ÇEVKO Vakfı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ortasında yer aldıklarını; tüketim daha sonrası plastik atıklarının toplanarak geri dönüştürülmesi ve raporlanması konusunda ÇEVKO Vakfı ile birlikte istekli ve pilot ölçekte projeye başladıklarını ilan etti. Şenel, başka sorumluluk sahibi şirketleri de bu projeye katılmaya davet etti. CarrefourSa İnsan Kaynakları ve Sürdürülebilirlik Genel Müdür Yardımcısı Bahar Çeşide ambalajların beyanı, GEKAP, içecek ambalajlarda depozitoya geçiş süreci, Sıfır Atık uygulamaları ve satış poşetlerinin bedeli niçiniyle yaşadıkları meseleleri ve tahlil tekliflerini lisana getirdi. Oturumun son konuşmacısı olan GCA Genel Müdürü Dr. Abdullah Çaba son senelerda hem GEKAP birebir vakitte lojistik meseleler niçiniyle cam ambalaj atıklarının toplanmasının gerilediğini, döngüsel iktisada geçişle bir arada cam geri dönüşüm kapasitesinin geliştirilmesinin ve atıkların ülke ortasından toplanmasının değerini işaret etti. İçecek ambalajlarında zarurî depozitoya geçiş konusunda tereddütleri olduğunu lakin geliştirdikleri Ekomat projesi ile bu bahiste farkındalık yaratmaya çalıştıklarını bildirdi.
Konferans programındaki bir daha sonraki oturum ise “Türkiye’de Atıkların Kaynağında Başka Toplanmasında Sanayi Sorumluluğu” başlığı ve yetkilendirilmiş kuruluş olan ilgili STK’ların iştiraki ile düzenlendi. Panelin konuşmacıları, AGİD – Aydınlatma Gereçleri İmalatçıları Derneği İdare Konseyi Lideri Fahir GÖK, PETDER – Petrol Sanayi Derneği Genel Sekreter Yardımcısı Serkan Rahmet, TAP – Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği Proje Sorumlusu Hatice Yıldız ve ÇEVKO Vakfı Kamu, Milletlerarası İlgiler ve Projeler Müdürü Alphan Eröztürk oldular. Konuşmacılar kendi kesimleri açısından GEKAP öncesinde ve daha sonrasında atıkların toplanması durumunu paylaştılar. Madeni yağ ve taşınabilir pil atıklarının GEKAP daha sonrasında toplanan ölçülerinde azalma olduğunu lisana getiren yetkililer bu sonuçta kaynaklarının azalmasından dolayı toplamayı yeteri kadar destekleyememelerinin de rolü olduğunu belirttiler. ÇEVKO’dan Alphan Eröztürk ise Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun 2006 yılından beri Etraf Yasası’nda yer aldığını, atıkların toplanmasıyla başka yükümlülüklerin de ilgili düzenlenmelerde bulunduğunu, lakin uygulamada, dataların elde edilmesinde ve yayımlanmasında kasvetler olduğunu lisana getirerek bilgilerin dijital sistemle elde edilmesinin denetim ve kontrolü hem kolaylaştıracağını, tıpkı vakitte şeffaflaştıracağını söylemiş oldu.
Konferans kapsamındaki son oturumun başlığı ise “Döngüsel İktisat ve Sıfır Atıkla Uyumlu Dijital Tahlil Önerileri” oldu. Oturumda ÇEVKO Vakfı Proje Uzmanı Fatih Arslan’ın yanı sıra, Bucak Belediye Lider Yardımcısı Doç. Dr. Oğuzhan Erdoğan, Migros Kalite ve Etraf İdaresi Yöneticisi Dr. Hülya Günay ve Atkasan Fabrika Müdürü Lütfü Kıpkıp konuşmacı olarak yer aldılar. ÇEVKO tarafınca geliştirilen ve alanda uygulanmaya başlanan dijital tahlillerin ele alındığı bu oturumda Bucak Belediyesi’nin, Migros’un ve lisanslı toplama-ayırma tesisi Atkasan’ın ÇEVKO dijital tahlillerini kullanarak elde ettikleri şeffaflık, verimlilik artışı, maliyet azalması, raporlama kolaylığı hakkında detaylı bilgiler paylaşıldı.
Konferansın kapanış konuşmasını, ÇEVKO Vakfı Yürütme Şurası Lideri Figan Soykut yaptı. Endüstrinin işleyiş dinamiklerini temelden değiştiren döngüsel iktisatta genişletilmiş üretici sorumluluğu konusunun konferans genelinde kapsamlı bir biçimde değerlendirildiğini söyleyen Soykut, “Bu yeni yaklaşım, birfazlaca açıdan büyük fırsatlar söz ediyor. Avrupa’dan verilen örnekler, bu yaklaşımın evvela ulusal bir siyaset olarak benimsenmesi gerektiğini ve bir ekonomik model olarak yararlarını bize gösterdi. Genişletilmiş üretici sorumluluğunun kazandığı ehemmiyet ve bilhassa Avrupa Birliği’nde bu modeli uygulayan ülkelerin elde ettiği muvaffakiyetler, bizi bu modeli ülkemizde bir daha kıymetlendirerek uygulamaya almamız için yüreklendirdi. Öte yandan, atık idaresinde geliştirilen dijital tahliller ile endüstrinin hammaddesi olan atıkların toplanıp kıymetlendirilmesi artık daha verimli ve daha şeffaf hale geldiğini de görmüş olduk. ÇEVKO Vakfı olarak, “döngüsel iktisatta Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” yaklaşımının birfazlaca açıdan ülkemiz için yararlı yenilikler getireceği inancındayız. Bu inançla, önümüzdeki periyotta de bu bahisteki çalışmalarımıza devam edeceğiz.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı