Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması sonucunın kaldırılmasına reaksiyon gösterildi. Açıklamada, zeytinlikleri madenciliğe karşı bir daha savunmasız bırakan bu yeni sonucun kabul edilemez olduğu vurgulanırken, yönetmelik değişikliğinin de temelden iptali talep edildi.
Açıklamanın tam metni şu biçimde:
Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli
83 yıldır maddelerle korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birfazlaca sefer madencilik faaliyetlerine, imara, güç projelerine açılmak istendi. Lakin zeytin üreticileri, ömür savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların çabası kararı zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi.
1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler kanunlara ve memleketler arası kontratlara uygun olmayan bir yönetmelik değişikliğiyle madenciliğe açıldı.
1939 yılında yürürlüğe giren 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanununun 20. hususu şöyleki: Zeytinlik alanları ortasında ve bu alanlara en az 3 kilometre aralıkta zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli ziraî sanayi işletmeleri üretimi ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının müsaadesine bağlıdır.
Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 115. Hususu ise şu biçimde: “Ülkenin elektrik muhtaçlığını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin öteki alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi koşuluyla Genel Müdürlük tarafınca belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin alanının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, alanda madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ait süreksiz tesisler inşa edilmesine kamu faydası dikkate alınarak Bakanlıkça müsaade verilebilir.”
Yönetmelik değişikliği ülkenin şimdi tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu bölgelerde yaşayan yöre halkı, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçuların reaksiyonuna niye oldu.
Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birfazlaca kurumun açtığı hayli sayıda davada, “Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı” denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi.
Ancak Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek kimi davalarda yürütmeyi durdurma sonucunı kaldırdı.
FakatDanıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun tarz istikametinden verdiği bu karar davanın temeline ait değil. O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka alışılmamış. Danıştay 10. Daire ile bir arada oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma sonucu vermesini ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa vakitte asıldan iptal edilmesini talep ediyoruz.
Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ sebebi öne sürülerek ülkemizin dış ticaret istikrarının sağlanmasında zeytin ihracatının hissesi görmezden gelinerek zeytinle ülke iktisadına daha fazla katkı sağlanması engelleniyor.
Öte yandan, gerek Muğla Akbelen ve Yatağan’da gerekse Denizli Avdan’da kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için uğraş eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma sonucunın kaldırılmasından dolayı dertliler. Yakın vakitte Akbelen’de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Artık yürütmenin durdurulması sonucunın kaldırılması ile Muğla Akbelen, Yatağan ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin yinelanmasından tedirginiz.
Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin ömür alanı olmasının yanında mahallî toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin adedini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.
İklim krizi ve besin krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati değerdeki zeytinliklerinden, güç üretimi münasebet gösterilerek vazgeçilme teşebbüsünün hukuka ve bilime uygun olmadığını bir kere daha tabir ediyor, zeytinliklerin şartsız korunması talep ediyoruz.
İmzacı kurumlar:
Agrida Tarım ve Turizm Derneği
Alakir Irmağı Kardeşliği
Antalya Ekoloji Meclisi
Ardanuç Cevizli Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği
Ayvalık Tabiat Platformu
Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği
Avdan Platformu
Bergama Etraf Platformu
Balkon Bahçeleri
Bodrum ODTÜ Mezunları
Boğatepe Etraf ve Hayat Derneği
Bozcaada Forum
Bursa Artvin Sanat Kültür ve Toplumsal Dayanışma Derneği
Büyük Menderes İnisiyatifi
Çeşme Etraf Platformu
Çevre ve Kültür Pahalarını Muhafaza ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL)
Dalyan Turizm Kültür ve Etraf Muhafaza Derneği
Datça Dağcılık ve Tabiat Sporları Kulübü (DADADOSK)
Datça Bayan Platformu
Didim Etraf Platformu (DİÇEP)
Dikili Kültür ve Etraf Platformu
Doğa Derneği
Doğal Ömür Derneği
Edremit Etraf Platformu (EDÇEP)
Edremit Etraf Derneği
Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekler Federasyonu
Ege Etraf ve Kültür Platformu (EGEÇEP)
Elbistan ömrü ve Doğayı Muhafaza Platformu
Gökova Ekolojik Ömür Derneği (GEYDER)
Greenpeace Akdeniz
Gökova Akyaka’yı Sevenler Derneği (GAS.DER)
Güllük Körfezi Muhafaza Platformu
Hemşin Hayat Derneği
İkizdere Etraf Derneği
İkizköy Etraf Komitesi
İklim İçin 350 Derneği
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Muhafaza Derneği
Kazdağları Kardeşliği
Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal)
Kuşadası Etraf Platformu
Kuzey Ormanları Savunması
Marmaris Kent Konseyi
Menteşe Kent Konseyi
Muğla Etraf Platformu (MUÇEP)
Orhanlı Köyü Kültür Tabiat Gençlik ve Spor Kulübü Derneği
Proje Meskeni Toplumsal Kooperatifi
S.S. Orhanlı Köyü Ziraî Kalkınma Kooperatifi
Sandras’ı Muhafaza Platformu
SlowFood Adana
SlowFood Bardacık
SlowFood Fırtına
SlowFood Gökova Birliği
SlowFood Halfeti
SlowFood İda- Çanakkale
SlowFood Karaburun
SlowFood Kars Birliği
SlowFood Kastamonu
SlowFood Mahal
SlowFood Mut
SlowFood Ölmez Ağaç
SlowFood Şile Palamut
SlowFood Tarsus
SlowFood Tarsus Yeryüzü Pazarı
SlowFood Teos
SlowFood Trakya
SlowFood Yağmur Böreği
SlowFood Yaveş Gari Bodrum
SlowFood Yeryüzü Pazarı Foça
Söke Etraf Platformu
TEMA Vakfı
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu
WWF-Türkiye (Doğal hayatı Muhafaza Vakfı)
Yaşam ve Dayanışma Yolcuları
Yenifoça Forum
Yeşil Artvin Derneği
Yeşil Niyet Derneği
Van Çevder
Yeşil Hayat İnisiyatifi
YUVA Derneği
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Açıklamanın tam metni şu biçimde:
Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli
83 yıldır maddelerle korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birfazlaca sefer madencilik faaliyetlerine, imara, güç projelerine açılmak istendi. Lakin zeytin üreticileri, ömür savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların çabası kararı zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi.
1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler kanunlara ve memleketler arası kontratlara uygun olmayan bir yönetmelik değişikliğiyle madenciliğe açıldı.
1939 yılında yürürlüğe giren 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanununun 20. hususu şöyleki: Zeytinlik alanları ortasında ve bu alanlara en az 3 kilometre aralıkta zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli ziraî sanayi işletmeleri üretimi ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının müsaadesine bağlıdır.
Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 115. Hususu ise şu biçimde: “Ülkenin elektrik muhtaçlığını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin öteki alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi koşuluyla Genel Müdürlük tarafınca belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin alanının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, alanda madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ait süreksiz tesisler inşa edilmesine kamu faydası dikkate alınarak Bakanlıkça müsaade verilebilir.”
Yönetmelik değişikliği ülkenin şimdi tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu bölgelerde yaşayan yöre halkı, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçuların reaksiyonuna niye oldu.
Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birfazlaca kurumun açtığı hayli sayıda davada, “Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı” denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi.
Ancak Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek kimi davalarda yürütmeyi durdurma sonucunı kaldırdı.
FakatDanıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun tarz istikametinden verdiği bu karar davanın temeline ait değil. O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka alışılmamış. Danıştay 10. Daire ile bir arada oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma sonucu vermesini ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa vakitte asıldan iptal edilmesini talep ediyoruz.
Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ sebebi öne sürülerek ülkemizin dış ticaret istikrarının sağlanmasında zeytin ihracatının hissesi görmezden gelinerek zeytinle ülke iktisadına daha fazla katkı sağlanması engelleniyor.
Öte yandan, gerek Muğla Akbelen ve Yatağan’da gerekse Denizli Avdan’da kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için uğraş eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma sonucunın kaldırılmasından dolayı dertliler. Yakın vakitte Akbelen’de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Artık yürütmenin durdurulması sonucunın kaldırılması ile Muğla Akbelen, Yatağan ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin yinelanmasından tedirginiz.
Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin ömür alanı olmasının yanında mahallî toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin adedini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.
İklim krizi ve besin krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati değerdeki zeytinliklerinden, güç üretimi münasebet gösterilerek vazgeçilme teşebbüsünün hukuka ve bilime uygun olmadığını bir kere daha tabir ediyor, zeytinliklerin şartsız korunması talep ediyoruz.
İmzacı kurumlar:
Agrida Tarım ve Turizm Derneği
Alakir Irmağı Kardeşliği
Antalya Ekoloji Meclisi
Ardanuç Cevizli Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği
Ayvalık Tabiat Platformu
Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği
Avdan Platformu
Bergama Etraf Platformu
Balkon Bahçeleri
Bodrum ODTÜ Mezunları
Boğatepe Etraf ve Hayat Derneği
Bozcaada Forum
Bursa Artvin Sanat Kültür ve Toplumsal Dayanışma Derneği
Büyük Menderes İnisiyatifi
Çeşme Etraf Platformu
Çevre ve Kültür Pahalarını Muhafaza ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL)
Dalyan Turizm Kültür ve Etraf Muhafaza Derneği
Datça Dağcılık ve Tabiat Sporları Kulübü (DADADOSK)
Datça Bayan Platformu
Didim Etraf Platformu (DİÇEP)
Dikili Kültür ve Etraf Platformu
Doğa Derneği
Doğal Ömür Derneği
Edremit Etraf Platformu (EDÇEP)
Edremit Etraf Derneği
Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekler Federasyonu
Ege Etraf ve Kültür Platformu (EGEÇEP)
Elbistan ömrü ve Doğayı Muhafaza Platformu
Gökova Ekolojik Ömür Derneği (GEYDER)
Greenpeace Akdeniz
Gökova Akyaka’yı Sevenler Derneği (GAS.DER)
Güllük Körfezi Muhafaza Platformu
Hemşin Hayat Derneği
İkizdere Etraf Derneği
İkizköy Etraf Komitesi
İklim İçin 350 Derneği
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Muhafaza Derneği
Kazdağları Kardeşliği
Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal)
Kuşadası Etraf Platformu
Kuzey Ormanları Savunması
Marmaris Kent Konseyi
Menteşe Kent Konseyi
Muğla Etraf Platformu (MUÇEP)
Orhanlı Köyü Kültür Tabiat Gençlik ve Spor Kulübü Derneği
Proje Meskeni Toplumsal Kooperatifi
S.S. Orhanlı Köyü Ziraî Kalkınma Kooperatifi
Sandras’ı Muhafaza Platformu
SlowFood Adana
SlowFood Bardacık
SlowFood Fırtına
SlowFood Gökova Birliği
SlowFood Halfeti
SlowFood İda- Çanakkale
SlowFood Karaburun
SlowFood Kars Birliği
SlowFood Kastamonu
SlowFood Mahal
SlowFood Mut
SlowFood Ölmez Ağaç
SlowFood Şile Palamut
SlowFood Tarsus
SlowFood Tarsus Yeryüzü Pazarı
SlowFood Teos
SlowFood Trakya
SlowFood Yağmur Böreği
SlowFood Yaveş Gari Bodrum
SlowFood Yeryüzü Pazarı Foça
Söke Etraf Platformu
TEMA Vakfı
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu
WWF-Türkiye (Doğal hayatı Muhafaza Vakfı)
Yaşam ve Dayanışma Yolcuları
Yenifoça Forum
Yeşil Artvin Derneği
Yeşil Niyet Derneği
Van Çevder
Yeşil Hayat İnisiyatifi
YUVA Derneği
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı