Özgür Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER), Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) tarafınca 30 Aralık 2022 tarihinde Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) gönderilen açıklamayı yorumladı.
TELKODER, 2005 yılında gerçekleştirilen özelleştirme sürecinin yeni bir kademeye geçmesi manasına gelen bu açıklamanın tam olarak anlamlandırılabilmesi için; özelleştirmenin ideolojisi ve kesin maksadı nedir?, ülkemiz elektronik haberleşme (telekomünikasyon) kesiminde amaçlar nelerdi?, ortadan geçen 21 yılda ne oldu?, ne yapıldı?, sonuçlar ne oldu? üzere kıymetli soruların cevaplandırılmasının gerektiğini belirtiyor.
Türk Telekom’un, KAP’a gönderdiği açıklamada aşağıdaki satırlar yer alıyordu.
“Şirketimizin uzun vadeli stratejik planlamaları doğrultusunda İdare Heyetimiz, Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) ile Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu (BTK) içinde 14.11.2005 tarihinde imzalanan ve 28.02.2026 tarihine kadar geçerli olan, telekomünikasyon hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin imtiyaz mukavelesinin uzatılması için BTK’ya müracaat yapılmasına karar vermiştir.”
TELKODER’in ehemmiyetle üzerinde durduğu üzere, devlet tarafınca özelleştirme süreçlerini yönetmek üzere kurulan Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı da özelleştirmenin temel ideolojisinin “Devletin, asli vazifeleri olan adalet ve güvenliğin sağlanması yolundaki harcamalar ile özel dal tarafınca yüklenilemeyecek altyapı yatırımlarına yönelmesi, ekonominin ise pazar sistemleri tarafınca yönlendirilmesi” olduğunu belirtirken, özelleştirmelerin nihai amacının “Devlet’in iktisatta işletmecilik alanından tümüyle çekilmesini sağlamak” olduğunu açıkça vurguluyor.
Bilindiği üzere, Türk Telekom özelleştirmesi, Türkiye’de yapılan en değerli özelleştirmelerden birisi olarak bedellendiriliyor. TELKODER de bu yüzden sürecin değerli adımlarının hatırlanması gerektiğini belirtiyor. Bu kapsamda;
5809 Sayılı Kanun Neyi Amaçlıyordu?
2005 yılında imzalanan “İmtiyaz Sözleşmesi” daha sonrasında, elektronik haberleşme bölümünde özgürleşme ve rekabeti önceleyen yeni bir yasal çerçeve oluşturulmuş, 2008 yılında TBMM tarafınca kabul edilen 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, yeni yasal çerçeveyi bugünkü haliyle ortaya koymuştu.
TELKODER Lideri Halil Ender Teberci, “5809 Sayılı Kanunun özü, genel münasebette de açıklandıği üzere; Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve daha sonrasında elektronik haberleşme alanında rekabetin sağlanması, piyasadaki oyuncu/aktör sayısının yeni işletmecilerin iştiraki ile artırılması, bakanlığın siyaset belirleyici, BTK’nın ise düzenleyici ve denetleyici olarak faaliyette bulunmasıdır. Bu temel hedef, amaç ve ideolojiye karşın, ortadan geçen müddette beklenen gelişmeler tam olarak sağlanamamıştır. Özgürleşmenin başlamasının üzerinde geçen 21 yıl daha sonrasında ne durumda olduğumuza bakınca, pazara yeni giren işletmecilerin bölümden alabildikleri hissenin yalnızca yüzde 10 olduğunu, yeni işletmeci iştirakinin başlangıçta artmakla bir arada daha sonrasında bu ivmenin bilakis döndüğünü görüyoruz. bir daha de tüm aksiliklere karşın bu süreçte hizmet çeşitliliğinin, kalitenin ve hizmet sağlayıcıların artmış olması, daha uygun bedellerle hizmetlerin satın alınabilmesi imkanının doğmuş olması, özgürleşmenin ve rekabetin tüketiciler için ne kadar faydalı olduğunu ortaya koymuştur. Türk Telekom tarafınca imtiyazın yenilenmesi sürecinde tüm toplum, şeffaf bir temelde mevzuyu kıymetlendirmeli, 5809 sayılı Kanun ile ortaya konulan emel ve maksatlardan bu kadar uzağa düşmemizin niçinleri tartışılmalı, bir daha özgürleşmeye dönülebilmesi için gerekli tüm adımlar kararlılıkla atılmalı, alternatif işletmecilerin kesimde faaliyetlerini engelleyen mevzuat ve uygulamalar ortadan kaldırılmalı, altyapının geliştirilmesi ülke önceliği olmalı ve tüm bunların sonuçları üzerinden imtiyaz ile ilgili karar verilmelidir.” yorumunda bulundu.
TELKODER: “Özelleştirilmeden hedeflenenlerin zıddı bir durum kelam konusu”
TELKODER, mevcut idare ve üye yapısına bakılınca Türk Telekom’un başarısız özelleştirme tecrübesinden daha sonra bugün prestijiyle bir daha bir devlet şirketine dönüştüğünü hatırlatıyor. Paylarının %86,68’i Varlık Fonu ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ilişkin olan Türk Telekom’un idaresinin de 5809 sayılı kanun ile kesimde siyaset belirleyici, düzenleyici, denetleyici olması öngörülen devlete bırakıldığının açıkça görülebileceğini belirtiliyor.
TELKODER, emsal bir durumun kesimin belirleyici büyüklükte olan öbür işletmecisi Turkcell için de geçerli olduğunu, özel şirket olarak kurulmasına karşın, yabancı ve yerli ortaklar içinde senelerca süren uyuşmazlıklar kararında, devletin Ziraat Bankası aracılığıyla yaptığı müdahaleyle Turkcell’in pay ve idaresinde yükün devlete geçtiğini vurguluyor.
5809 sayılı Kanun ile başlayan özgürleşme ve rekabet periyodunun bugün geldiği noktada, dalın en büyük iki işletmecisinin iştirak yapısı ile karar düzeneklerinde Türkiye Varlık Fonu’nun çoğunluğa sahip olduğunu belirten TELKODER, sermayesinin tamamı kamuya ilişkin olan Türksat ile birlikte düşünüldüğünde, kanun ile varılmak istenen maksadın epeyce karşıtı bir durumun ortaya çıktığını, ülkemiz elektronik haberleşme dalının, bir kere daha devlet yüklü hale geldiğini ehemmiyetle vurgulamak gerektiğini, bu fiili durumun, bölüme yeni işletmecilerin iştirakini zorlaştırdığı üzere var olan alternatif işletmecilerin de ayakta kalabilmelerine imkan vermediğini, dalda verimlilik, inovasyon, yeni yatırım ve altyapının geliştirilmesi üzere gayelere, bu fiili durum niçiniyle ulaşılması imkansız hale geldiğini belirtiyor.
TELKODER, bu niçinle, Türk Telekom tarafınca imtiyazın yenilenmesi sürecinde tüm toplumun, şeffaf bir temelde mevzuyu değerlendirmesi gerektiğini, 5809 sayılı Kanun ile ortaya konulan hedef ve amaçlardan bu kadar uzağa düşmemizin niçinlerinin tartışılması gerektiğini, bir daha özgürleşmeye dönülebilmesi için gerekli tüm adımları kararlılıkla atılmasının kıymetini, alternatif işletmecilerin bölümde faaliyetlerini engelleyen, mevzuat ve uygulamalar ortadan kaldırılması gerektiğini, altyapının geliştirilmesi konusunun ülke önceliği olmasını ve tüm bunların sonuçları üzerinden imtiyaz ile ilgili karar verilmesi gerektiğini değerle vurguluyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
TELKODER, 2005 yılında gerçekleştirilen özelleştirme sürecinin yeni bir kademeye geçmesi manasına gelen bu açıklamanın tam olarak anlamlandırılabilmesi için; özelleştirmenin ideolojisi ve kesin maksadı nedir?, ülkemiz elektronik haberleşme (telekomünikasyon) kesiminde amaçlar nelerdi?, ortadan geçen 21 yılda ne oldu?, ne yapıldı?, sonuçlar ne oldu? üzere kıymetli soruların cevaplandırılmasının gerektiğini belirtiyor.
Türk Telekom’un, KAP’a gönderdiği açıklamada aşağıdaki satırlar yer alıyordu.
“Şirketimizin uzun vadeli stratejik planlamaları doğrultusunda İdare Heyetimiz, Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) ile Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu (BTK) içinde 14.11.2005 tarihinde imzalanan ve 28.02.2026 tarihine kadar geçerli olan, telekomünikasyon hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin imtiyaz mukavelesinin uzatılması için BTK’ya müracaat yapılmasına karar vermiştir.”
TELKODER’in ehemmiyetle üzerinde durduğu üzere, devlet tarafınca özelleştirme süreçlerini yönetmek üzere kurulan Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı da özelleştirmenin temel ideolojisinin “Devletin, asli vazifeleri olan adalet ve güvenliğin sağlanması yolundaki harcamalar ile özel dal tarafınca yüklenilemeyecek altyapı yatırımlarına yönelmesi, ekonominin ise pazar sistemleri tarafınca yönlendirilmesi” olduğunu belirtirken, özelleştirmelerin nihai amacının “Devlet’in iktisatta işletmecilik alanından tümüyle çekilmesini sağlamak” olduğunu açıkça vurguluyor.
Bilindiği üzere, Türk Telekom özelleştirmesi, Türkiye’de yapılan en değerli özelleştirmelerden birisi olarak bedellendiriliyor. TELKODER de bu yüzden sürecin değerli adımlarının hatırlanması gerektiğini belirtiyor. Bu kapsamda;
- 2005 yılında, Türk Telekom’daki kamu hissesinin %50’nin altına düşmesiyle (Türk Telekom paylarının %55’inin özelleştirme suretiyle Ojer Telekomünikasyon A.Ş.ye satılması) birlikte, özel şirkete dönüşen Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile Telekomünikasyon Kurumu (mevcut adı Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu/BTK) içinde 14.11.2005 tarihinde “Telekomünikasyon Hizmetlerinin Yürütülmesine Ait İmtiyaz Sözleşmesi” imzalanmıştır.
- 14.11.2005 tarihinde imzalanan İmtiyaz Sözleşmesi’nin müddeti, birinci vazife mukavelesinin yürürlük tarihi olan 28.02.2001 tarihinden itibaren 25 yıl olarak belirlenmiş olduğundan, Türk Telekom’a tanınan imtiyaz 28 Şubat 2026 Cumartesi günü sona erecektir.
- BTK ile Türk Telekom içinde imzalanan mukavele kararları gereği; kontrat, mühletin bitiminde resen sona erecek lakin Türk Telekom, kontrat müddetinin dolmasından en az bir yıl evvel Kurum’a (BTK) başvurup, kontratın yenilenmesini talep edebilecektir.
- Bu durumda, BTK, talebi mevzuat ve BTK düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirip mukavele müddetinin bitiminden 180 gün öncesine kadar yenileme isteğini karara bağlaması kelam konusudur.
- Sözleşme müddetinin sona ermesi yahut yenileme yapılmaması halinde, Türk Telekom, altyapı/sistemin işleyişini etkileyen tüm teçhizatı, bütün işlevleri ile çalışır vaziyette ve bu teçhizatın şurası bulunduğu, kendi kullanmasında olan taşınmazları BTK’ya yahut BTK’nın göstereceği kuruluşa BEDELSİZ olarak devredecektir.
5809 Sayılı Kanun Neyi Amaçlıyordu?
2005 yılında imzalanan “İmtiyaz Sözleşmesi” daha sonrasında, elektronik haberleşme bölümünde özgürleşme ve rekabeti önceleyen yeni bir yasal çerçeve oluşturulmuş, 2008 yılında TBMM tarafınca kabul edilen 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, yeni yasal çerçeveyi bugünkü haliyle ortaya koymuştu.
TELKODER Lideri Halil Ender Teberci, “5809 Sayılı Kanunun özü, genel münasebette de açıklandıği üzere; Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve daha sonrasında elektronik haberleşme alanında rekabetin sağlanması, piyasadaki oyuncu/aktör sayısının yeni işletmecilerin iştiraki ile artırılması, bakanlığın siyaset belirleyici, BTK’nın ise düzenleyici ve denetleyici olarak faaliyette bulunmasıdır. Bu temel hedef, amaç ve ideolojiye karşın, ortadan geçen müddette beklenen gelişmeler tam olarak sağlanamamıştır. Özgürleşmenin başlamasının üzerinde geçen 21 yıl daha sonrasında ne durumda olduğumuza bakınca, pazara yeni giren işletmecilerin bölümden alabildikleri hissenin yalnızca yüzde 10 olduğunu, yeni işletmeci iştirakinin başlangıçta artmakla bir arada daha sonrasında bu ivmenin bilakis döndüğünü görüyoruz. bir daha de tüm aksiliklere karşın bu süreçte hizmet çeşitliliğinin, kalitenin ve hizmet sağlayıcıların artmış olması, daha uygun bedellerle hizmetlerin satın alınabilmesi imkanının doğmuş olması, özgürleşmenin ve rekabetin tüketiciler için ne kadar faydalı olduğunu ortaya koymuştur. Türk Telekom tarafınca imtiyazın yenilenmesi sürecinde tüm toplum, şeffaf bir temelde mevzuyu kıymetlendirmeli, 5809 sayılı Kanun ile ortaya konulan emel ve maksatlardan bu kadar uzağa düşmemizin niçinleri tartışılmalı, bir daha özgürleşmeye dönülebilmesi için gerekli tüm adımlar kararlılıkla atılmalı, alternatif işletmecilerin kesimde faaliyetlerini engelleyen mevzuat ve uygulamalar ortadan kaldırılmalı, altyapının geliştirilmesi ülke önceliği olmalı ve tüm bunların sonuçları üzerinden imtiyaz ile ilgili karar verilmelidir.” yorumunda bulundu.
TELKODER: “Özelleştirilmeden hedeflenenlerin zıddı bir durum kelam konusu”
TELKODER, mevcut idare ve üye yapısına bakılınca Türk Telekom’un başarısız özelleştirme tecrübesinden daha sonra bugün prestijiyle bir daha bir devlet şirketine dönüştüğünü hatırlatıyor. Paylarının %86,68’i Varlık Fonu ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ilişkin olan Türk Telekom’un idaresinin de 5809 sayılı kanun ile kesimde siyaset belirleyici, düzenleyici, denetleyici olması öngörülen devlete bırakıldığının açıkça görülebileceğini belirtiliyor.
TELKODER, emsal bir durumun kesimin belirleyici büyüklükte olan öbür işletmecisi Turkcell için de geçerli olduğunu, özel şirket olarak kurulmasına karşın, yabancı ve yerli ortaklar içinde senelerca süren uyuşmazlıklar kararında, devletin Ziraat Bankası aracılığıyla yaptığı müdahaleyle Turkcell’in pay ve idaresinde yükün devlete geçtiğini vurguluyor.
5809 sayılı Kanun ile başlayan özgürleşme ve rekabet periyodunun bugün geldiği noktada, dalın en büyük iki işletmecisinin iştirak yapısı ile karar düzeneklerinde Türkiye Varlık Fonu’nun çoğunluğa sahip olduğunu belirten TELKODER, sermayesinin tamamı kamuya ilişkin olan Türksat ile birlikte düşünüldüğünde, kanun ile varılmak istenen maksadın epeyce karşıtı bir durumun ortaya çıktığını, ülkemiz elektronik haberleşme dalının, bir kere daha devlet yüklü hale geldiğini ehemmiyetle vurgulamak gerektiğini, bu fiili durumun, bölüme yeni işletmecilerin iştirakini zorlaştırdığı üzere var olan alternatif işletmecilerin de ayakta kalabilmelerine imkan vermediğini, dalda verimlilik, inovasyon, yeni yatırım ve altyapının geliştirilmesi üzere gayelere, bu fiili durum niçiniyle ulaşılması imkansız hale geldiğini belirtiyor.
TELKODER, bu niçinle, Türk Telekom tarafınca imtiyazın yenilenmesi sürecinde tüm toplumun, şeffaf bir temelde mevzuyu değerlendirmesi gerektiğini, 5809 sayılı Kanun ile ortaya konulan hedef ve amaçlardan bu kadar uzağa düşmemizin niçinlerinin tartışılması gerektiğini, bir daha özgürleşmeye dönülebilmesi için gerekli tüm adımları kararlılıkla atılmasının kıymetini, alternatif işletmecilerin bölümde faaliyetlerini engelleyen, mevzuat ve uygulamalar ortadan kaldırılması gerektiğini, altyapının geliştirilmesi konusunun ülke önceliği olmasını ve tüm bunların sonuçları üzerinden imtiyaz ile ilgili karar verilmesi gerektiğini değerle vurguluyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı