Son günlerde bilhassa toplumsal medyada ortaya çıkan imgelerle toplumun her kısmında reaksiyonla karşılanan akran zorbalığının daha fazlaca okul ortamında yaşandığını belirten Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, yapılan biroldukca çalışma kararında 5 ortak zorba davranışının ortaya konulduğunu söylemiş oldu. Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, zorbanın kurbana ziyan verme niyeti ile zorbalığı yaptığını, akının yinelayıcı özellikte olduğunu, kurbanın, zorbayı tahrik etmeden sözel ve fizikî saldırganlığa uğradığını, zorbalığın, kurbanın da yer aldığı toplumsal küme içerisinde meydana geldiğini ve zorba ile kurban içinde güç dengesizliği olduğunu söylemiş oldu.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, son günlerde gençler içinde yaşanan akran zorbalığına ait değerlendirmede bulundu.
Akran zorbalığı daha fazlaca okulda yaşanıyor
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, akran zorbalığını “okul ortasında yahut dış ortamda kişinin kendi yaştaşı yahut misal yaşta bulunan bireyler tarafınca fizikî, sözel, ruhsal yahut ekonomik istismara uğratılması durumu” olarak tanımladı. Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ancak günümüzde akran zorbalığı okul haricinden ya da okul yolundan çok daha epey okul ortasında meydana gelen bir davranıştır.” dedi.
Zorbalığa maruz kalma birinci senelerda görülüyor
Akran zorbalığının karmaşık toplumsal süreçleri, toplumsal bağları ve tesirli bağlantısı içerdiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Okulun büyüklüğü, bulunduğu bölge, öğrencilerin sosyoekonomik seviyeleri ekseriyetle bu durumların sıklığında rastgele bir farklılık yaratmamakta ise de çoğunlukla zorbalığa maruz kalma riski okulun birinci senelerında görülürken, zorbalar da daha fazla son sınıflar da bulunmaktadır. Çoğunlukla daha küçük yaşta ve bedence zayıf çocuklar zorba tarafınca mağdur olarak seçilirken, direkt fizikî zorbalığa maruz kalma daha hayli erkek öğrenciler de görülmektedir.” dedi.
Zorbalığın bir fazlaca çeşidi bulunuyor
Akran zorbalığı içerisinde bir epey davranışın yer aldığını söz eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Akran zorbalığı kapsamında bedellendirilen davranışlar, itme, tekme atma ve dürtme halinde fizikî ya da tehdit etme, alay etme, sataşma ve lakap takma üzere sözel olarak ortaya çıkabileceği üzere toplumsal dışlama ve kasıtlı olarak kümenin dışına itme halinde de yaşanabilmektedir.” dedi.
Zorbaca davrananlar zorbalığa da maruz kalıyor
Araştırmacıların başlangıçta zorbalık yapan kişi ya da bireyleri “zorba”, zorbalığa maruz kalan şahısları de “kurban” olarak tanımladığını belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ancak ondan sonrasındadan yapılan çalışmalar, bu sınıflamanın durumunu sıradanleştirdiğini ve çocukların büyük kısmının hem başka çocuklara zorbaca davranışlarda bulunduğunu birebir vakitte kendilerinin zorbaca davranışlara maruz kaldığını göstermektedir.” dedi.
Zorbalar ekseriyetle erkek, fizikî olarak kuvvetli oluyor
Sadece zorba kümesinde yer alanlarla ile ilgili karakteristik özellikler belirlemenin daha güç olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Zorbalarla ilgili klasik fikirler zorbaların, erkek, fizikî açıdan kuvvetli, akademik istikametten pek de başarılı olmayan ve çatışmalarını şiddet kullanarak çözemeye çalışan çocuklar olduğu istikametindedir.” dedi.
Kurbanın yaşadığı badireyi göstermesi zorba davranışı pekiştiriyor
Genel olarak zorba olanların empatik eğilimlerinin başkalarından daha düşük olduğunun var iseyıldığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Bu niçinle de zorbaların hayli az vicdan azabı yaşadıkları ile ilgili bilgiler genelde yer almaktadır. Lakin ileri sürülen bu var iseyımı doğrulamak için yapılan araştırmaların, sonuçlarının dengeli olmadığı görülmektedir. Yapılan birtakım çalışmalar zorbaların, toplumsal yeterliklerinin son derece fazla olduğunu ve zorbaların, başkalarının niyetlerini manipüle edebilme ve manaya hünerine sahip olduğunu belirtmektedir. Gerçekten yapılan kimi çalışmalar da kurbanın yaşadığı düşünceyi göstermesinin zorbanın davranışlarının daha çabuk pekişmesine niye olduğu tarafındadır.” dedi.
Zorbalık 5 başka cinste incelenebilir
Bu zorba karekterindeki araştırmalarda ortaya çıkan farklılıkların akran zorbalığınını 5 temel kuramsal yaklaşımla ele alınması gerektiğine sebep olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, zorbalığın 5 başka çeşitte incelenebileceğini belirterek şunları söylemiş oldu:
Öğrenciler içindeki ferdî farkların bir kararı olarak zorbalık: Bu görüşe nazaran zorbalık fizikî ve/veya ruhsal güçleri farklı öğrencilerin müsabakası kararı ortaya çıkar. kuvvetli olan zayıf olanın üzerine baskı uygulama güdüsü ile davranışa geçer.
Gelişimsel bir müddetç olarak zorbalık: Bu görüşe göre zorbalık erken çocuklukta, oburlarının yanında kendi varlığını gösterebilmek ve toplumsal baskınlık kurabilmek maksadıyla başlar. Örneğin; kendisinden güçsüz olana vurur, tekme atar. Bu durum evrim kuramıyla da uyumludur ve zorbalığı rekabet içeren bir dünyada ömürde kalmanın bir yolu olarak kullanılması mümkündür. Lakin yıllar geçtikçe beşerler zorbalığı sözel yahut dolaylı olarak daha toplumsal yollarla gerçekleştirmeye başlarlar.
Sosyo-Kültürel bir olgu olarak zorbalık: Bu görüş zorbalığı farklı güçlerdeki toplumsal kümelerin varlığı ile açıklar. Burada kelamı edilen farklılıklar lisan, din, cinsiyet, ırk, etnik küme ve toplumsal sınıf üzere tarihi ve kültürel farklılıklardır. Bu değişkenler açısından baskın kümeye dâhil olanlar başkalarına zorbalık yapma eğilimi taşırlar. Bunlar ortasında en epeyce üzerinde durulan cinsiyet değişkenidir. Toplum genel olarak ataerkildir ve adamların bayanlardan daha kuvvetli olduğu tarafında toplumsal bir inanç bulunmaktadır. Bu niçinle zorbaların daha epey erkeklerden oluştuğunu ortaya koyan araştırma bulgusu mevcuttur.
Okuldaki akran baskısına bağlı olarak zorbalık: Bu görüş sosyo-kültürel yaklaşıma yakındır, zira zorbalığı toplumsal bağlam ortasında ele almaktadır. Lakin burada toplumsal bağlam cinsiyet, ırk, sınıf farkı üzere değişkenlerle değil, toplumdaki öteki şahısların davranışlarıyla ilişkili olarak açıklanmaktadır. Bir akran kümesi ortasında bulunan öğrenci o kümenin kurallarına ve davranışlarına uyumlu davranarak zorbalık yapmaya başlayabilir. Ekseriyetle ortak hedef ve ilgiler çerçevesinde bir ortaya gelen bu küme üyelerine dayanak verirken dışta kalanlar için bir tehdit oluştururlar.
Onarıcı adalet açısından zorbalık: Bu yaklaşım zorbaların kendisini bulunduğu toplumsal yapıyla bütünleşmiş olarak görmediğini ve okulda düzgün bir yere sahip olduğunu düşünmediğini öne sürmektedir. bu biçimdece haksızlığa uğradıklarını düşündükleri bu toplumsal yapıda adaleti kendileri sağlamak ve değersizlik hislerinin üstesinden gelmek üzere zorbalık yapmaya başlarlar.
5 ortak zorba davranışı var
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, yapılan birfazlaca çalışma kararında 5 ortak zorba davranışının ortaya konulduğunu belirterek bunları da şöyleki sıraladı:
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, zorbalık uygulayan gençlerin ailesel özelliklerine bakıldığında ekseriyetle, çocuğa birincil olarak bakan bireyler tarafınca çocuğa ilgisiz davranılması, göz yumucu aile yapısı, çocuğun davranışlarına yönelik az kural yahut hudut koyan aile yapısı, aile tarafınca çocuğun toplumdan izole edilmesi ve aktif toplumsal hayatın engellenmesi üzere ortak özellikler olduğunu söylemiş oldu.
Sorunlu ebeveyn tavırlarının da zorba davranışlarda bulunan bireylerin ortak özelliklerinden biri olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ebeveynler içinde çatışma olması ve ahengin olmaması, ailenin uygun olmayan disiplin formları kullanımı, yapılan yanlışın hayli üstünde cezalar vermesi, saldırgan davranışları çocuğa aktarması ve cesaretlendirmesi, otorite figürü olarak çocuğu çok denetim altında tutma, cezalandırma ve konutta çok kurallar, standartlar belirleme ve bunları uygulama, durumları ortaya çıkmaktadır.” dedi.
Daha düşük ailesel dayanak alıyorlar
Akran zorbalığı ile ilgili çalışmalarda zorba ve kurbanların, zorbalığa katılmayanlara göre daha düşük ailesel takviye bildirdiklerinin görüldüğünü kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Sıcak ve destekleyici ailelere sahip olan çocukların, daha az akran zorbalığına uğradığı, uyguladığı ve bu ailelerde bulunan çocukların zorbalık mağduriyeti daha sonrası doğabilecek meselelerle daha uygun baş edebildikleri bildirilmiştir. Daha destekleyici aile ortamında bulunan ve akran zorbalığına uğrayan çocukların, daha az destekleyici aile ortamında bulunanlara bakılırsa daha az duygusal ve davranışsal sıkıntılar gösterdikleri belirtilmiştir. Bu bakımdan akran zorbalığına uğratan ve uğrayan çocukların ailelerine de kesinlikle dayanak verilmelidir.” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, son günlerde gençler içinde yaşanan akran zorbalığına ait değerlendirmede bulundu.
Akran zorbalığı daha fazlaca okulda yaşanıyor
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, akran zorbalığını “okul ortasında yahut dış ortamda kişinin kendi yaştaşı yahut misal yaşta bulunan bireyler tarafınca fizikî, sözel, ruhsal yahut ekonomik istismara uğratılması durumu” olarak tanımladı. Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ancak günümüzde akran zorbalığı okul haricinden ya da okul yolundan çok daha epey okul ortasında meydana gelen bir davranıştır.” dedi.
Zorbalığa maruz kalma birinci senelerda görülüyor
Akran zorbalığının karmaşık toplumsal süreçleri, toplumsal bağları ve tesirli bağlantısı içerdiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Okulun büyüklüğü, bulunduğu bölge, öğrencilerin sosyoekonomik seviyeleri ekseriyetle bu durumların sıklığında rastgele bir farklılık yaratmamakta ise de çoğunlukla zorbalığa maruz kalma riski okulun birinci senelerında görülürken, zorbalar da daha fazla son sınıflar da bulunmaktadır. Çoğunlukla daha küçük yaşta ve bedence zayıf çocuklar zorba tarafınca mağdur olarak seçilirken, direkt fizikî zorbalığa maruz kalma daha hayli erkek öğrenciler de görülmektedir.” dedi.
Zorbalığın bir fazlaca çeşidi bulunuyor
Akran zorbalığı içerisinde bir epey davranışın yer aldığını söz eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Akran zorbalığı kapsamında bedellendirilen davranışlar, itme, tekme atma ve dürtme halinde fizikî ya da tehdit etme, alay etme, sataşma ve lakap takma üzere sözel olarak ortaya çıkabileceği üzere toplumsal dışlama ve kasıtlı olarak kümenin dışına itme halinde de yaşanabilmektedir.” dedi.
Zorbaca davrananlar zorbalığa da maruz kalıyor
Araştırmacıların başlangıçta zorbalık yapan kişi ya da bireyleri “zorba”, zorbalığa maruz kalan şahısları de “kurban” olarak tanımladığını belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ancak ondan sonrasındadan yapılan çalışmalar, bu sınıflamanın durumunu sıradanleştirdiğini ve çocukların büyük kısmının hem başka çocuklara zorbaca davranışlarda bulunduğunu birebir vakitte kendilerinin zorbaca davranışlara maruz kaldığını göstermektedir.” dedi.
Zorbalar ekseriyetle erkek, fizikî olarak kuvvetli oluyor
Sadece zorba kümesinde yer alanlarla ile ilgili karakteristik özellikler belirlemenin daha güç olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Zorbalarla ilgili klasik fikirler zorbaların, erkek, fizikî açıdan kuvvetli, akademik istikametten pek de başarılı olmayan ve çatışmalarını şiddet kullanarak çözemeye çalışan çocuklar olduğu istikametindedir.” dedi.
Kurbanın yaşadığı badireyi göstermesi zorba davranışı pekiştiriyor
Genel olarak zorba olanların empatik eğilimlerinin başkalarından daha düşük olduğunun var iseyıldığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Bu niçinle de zorbaların hayli az vicdan azabı yaşadıkları ile ilgili bilgiler genelde yer almaktadır. Lakin ileri sürülen bu var iseyımı doğrulamak için yapılan araştırmaların, sonuçlarının dengeli olmadığı görülmektedir. Yapılan birtakım çalışmalar zorbaların, toplumsal yeterliklerinin son derece fazla olduğunu ve zorbaların, başkalarının niyetlerini manipüle edebilme ve manaya hünerine sahip olduğunu belirtmektedir. Gerçekten yapılan kimi çalışmalar da kurbanın yaşadığı düşünceyi göstermesinin zorbanın davranışlarının daha çabuk pekişmesine niye olduğu tarafındadır.” dedi.
Zorbalık 5 başka cinste incelenebilir
Bu zorba karekterindeki araştırmalarda ortaya çıkan farklılıkların akran zorbalığınını 5 temel kuramsal yaklaşımla ele alınması gerektiğine sebep olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, zorbalığın 5 başka çeşitte incelenebileceğini belirterek şunları söylemiş oldu:
Öğrenciler içindeki ferdî farkların bir kararı olarak zorbalık: Bu görüşe nazaran zorbalık fizikî ve/veya ruhsal güçleri farklı öğrencilerin müsabakası kararı ortaya çıkar. kuvvetli olan zayıf olanın üzerine baskı uygulama güdüsü ile davranışa geçer.
Gelişimsel bir müddetç olarak zorbalık: Bu görüşe göre zorbalık erken çocuklukta, oburlarının yanında kendi varlığını gösterebilmek ve toplumsal baskınlık kurabilmek maksadıyla başlar. Örneğin; kendisinden güçsüz olana vurur, tekme atar. Bu durum evrim kuramıyla da uyumludur ve zorbalığı rekabet içeren bir dünyada ömürde kalmanın bir yolu olarak kullanılması mümkündür. Lakin yıllar geçtikçe beşerler zorbalığı sözel yahut dolaylı olarak daha toplumsal yollarla gerçekleştirmeye başlarlar.
Sosyo-Kültürel bir olgu olarak zorbalık: Bu görüş zorbalığı farklı güçlerdeki toplumsal kümelerin varlığı ile açıklar. Burada kelamı edilen farklılıklar lisan, din, cinsiyet, ırk, etnik küme ve toplumsal sınıf üzere tarihi ve kültürel farklılıklardır. Bu değişkenler açısından baskın kümeye dâhil olanlar başkalarına zorbalık yapma eğilimi taşırlar. Bunlar ortasında en epeyce üzerinde durulan cinsiyet değişkenidir. Toplum genel olarak ataerkildir ve adamların bayanlardan daha kuvvetli olduğu tarafında toplumsal bir inanç bulunmaktadır. Bu niçinle zorbaların daha epey erkeklerden oluştuğunu ortaya koyan araştırma bulgusu mevcuttur.
Okuldaki akran baskısına bağlı olarak zorbalık: Bu görüş sosyo-kültürel yaklaşıma yakındır, zira zorbalığı toplumsal bağlam ortasında ele almaktadır. Lakin burada toplumsal bağlam cinsiyet, ırk, sınıf farkı üzere değişkenlerle değil, toplumdaki öteki şahısların davranışlarıyla ilişkili olarak açıklanmaktadır. Bir akran kümesi ortasında bulunan öğrenci o kümenin kurallarına ve davranışlarına uyumlu davranarak zorbalık yapmaya başlayabilir. Ekseriyetle ortak hedef ve ilgiler çerçevesinde bir ortaya gelen bu küme üyelerine dayanak verirken dışta kalanlar için bir tehdit oluştururlar.
Onarıcı adalet açısından zorbalık: Bu yaklaşım zorbaların kendisini bulunduğu toplumsal yapıyla bütünleşmiş olarak görmediğini ve okulda düzgün bir yere sahip olduğunu düşünmediğini öne sürmektedir. bu biçimdece haksızlığa uğradıklarını düşündükleri bu toplumsal yapıda adaleti kendileri sağlamak ve değersizlik hislerinin üstesinden gelmek üzere zorbalık yapmaya başlarlar.
5 ortak zorba davranışı var
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, yapılan birfazlaca çalışma kararında 5 ortak zorba davranışının ortaya konulduğunu belirterek bunları da şöyleki sıraladı:
- Zorba, kurbana ziyan verme niyeti ile zorbalığı yapar,
- Kurbana yönelik atak, yinelayıcı özelliktedir,
- Kurban, zorbayı tahrik etmeden sözel ve fizikî saldırganlığa uğrar
- Zorbalık, kurbanın da yer aldığı toplumsal küme içerisinde meydana gelir,
- Zorba ile kurban içinde güç dengesizliği vardır.
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, zorbalık uygulayan gençlerin ailesel özelliklerine bakıldığında ekseriyetle, çocuğa birincil olarak bakan bireyler tarafınca çocuğa ilgisiz davranılması, göz yumucu aile yapısı, çocuğun davranışlarına yönelik az kural yahut hudut koyan aile yapısı, aile tarafınca çocuğun toplumdan izole edilmesi ve aktif toplumsal hayatın engellenmesi üzere ortak özellikler olduğunu söylemiş oldu.
Sorunlu ebeveyn tavırlarının da zorba davranışlarda bulunan bireylerin ortak özelliklerinden biri olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Ebeveynler içinde çatışma olması ve ahengin olmaması, ailenin uygun olmayan disiplin formları kullanımı, yapılan yanlışın hayli üstünde cezalar vermesi, saldırgan davranışları çocuğa aktarması ve cesaretlendirmesi, otorite figürü olarak çocuğu çok denetim altında tutma, cezalandırma ve konutta çok kurallar, standartlar belirleme ve bunları uygulama, durumları ortaya çıkmaktadır.” dedi.
Daha düşük ailesel dayanak alıyorlar
Akran zorbalığı ile ilgili çalışmalarda zorba ve kurbanların, zorbalığa katılmayanlara göre daha düşük ailesel takviye bildirdiklerinin görüldüğünü kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Sıcak ve destekleyici ailelere sahip olan çocukların, daha az akran zorbalığına uğradığı, uyguladığı ve bu ailelerde bulunan çocukların zorbalık mağduriyeti daha sonrası doğabilecek meselelerle daha uygun baş edebildikleri bildirilmiştir. Daha destekleyici aile ortamında bulunan ve akran zorbalığına uğrayan çocukların, daha az destekleyici aile ortamında bulunanlara bakılırsa daha az duygusal ve davranışsal sıkıntılar gösterdikleri belirtilmiştir. Bu bakımdan akran zorbalığına uğratan ve uğrayan çocukların ailelerine de kesinlikle dayanak verilmelidir.” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı