Yaşam müddetini öğrenmek insanlık için merak konusu olan sorunların başında geliyor. Dünyanın dört bir yanındaki bilim insanları da bu maksada yönelik araştırmalar yapıyor. Bu merakın en büyük sebepleri içinde hayat müddeti ve kalitesini uzatmak, nitelikli yaşlanmak geliyor. Bu kapsamda Dr. Öğr. Üyesi Cemalettin Bekpen kıymetli açıklamalarda bulundu. Geçmişte Almanya merkezli Max-Planck Enstitüsü’nde çalışmalar gerçekleştiren Bekpen, bu çalışmalar sırasında yalnızca beşerde bulunan SPATA31 geninin, kopya çeşitliliğine bağlı olarak insan ömür uzunluğu ile orantılı olduğunu tespit etti. Bekpen, “Genin kopya sayısı kimi bireylerde 5 ile 20 içinde değişiyor. 18-19-20 sayısı ortasına gidip geliyorsa bu biçimde kişinin genç yaşta çevresel faktörlere karşı çok dirençli bulunmasına karşın azamî 65-75 yaş aralığında yaşayacağını anlayabiliyoruz. Bilhassa 5-6 kopya içinde olanlar ise uzun yaşıyor” dedi.
Şu anda Bahçeşehir Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısım Lideri olarak bakılırsav yapan Dr. Öğr. Üyesi Cemalettin Bekpen çalışmasının ayrıntısına ait şunları söylemiş oldu:
“SPATA31 geninin kopya sayısı birtakım bireylerde 5 ile 20 içinde değişiyor. 18-19-20 sayısı ortasına gidip geliyorsa bu biçimde kişinin genç yaşta çevresel faktörlere karşı çok dirençli bulunmasına karşın azamî 65-75 yaş aralığında yaşayacağını anlayabiliyoruz. Başkaları ise bilhassa 5-6 kopya içinde olanlar uzun yaşıyor. Şayet kopya sayısı 10 civarında ise bu noktada çevresel faktörler epeyce fark ediyor. Yani SPATA31 geninin fazla sayıda kopyasına sahip olan beşerler genç yaşta çevresel faktörlere dirençli olmalarına karşın yaşlandıklarında bu sahip oldukları avantaj dezavantaja dönüşüyor. Erken yaşlanma tesirlerine ve yaşlılığa bağlı hastalıklara yatkınlık gösteriyorlar.”
“KAN ÖRNEĞİ İLE TESPİT EDİLEBİLECEK”
Aynı genin kopya çeşitliliğine bağlı olarak insan deri hücrelerinde tamir düzeneğinde rol aldığını ve hücresel yaşlanmayı değiştirebildiğini söyleyen Bekpen, “Bu tespit insan kan örneklerinden alınan DNA ile mümkün. Bu DNA’ları kullanarak her bireyde bulunan SPATA31 gen kopya sayısını dijital PCR metodu ile belirleyeceğiz. Bu tesirli, nispi olarak ucuz ve fazlaca çabuk sonuç gösteren bir sistem. SPATA31 kopya sayısı belirlendikten daha sonra şahısların hangi aralıktaki yaş dağılımına düştüklerini göstererek ön bilgiler ışığında şahsa hangi yaş aralığında yaşlılık tesirlerini yaşama yahut yaşlılığa bağlı hastalıklara (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) maruz kalma ihtimali olduğunu bildireceğiz. sonrasındasında ön bilgilerimizi doğrulamak için yaşlılığa yatkınlığı belirlenen bireylerin tüm genom dizilimleri, fibroblast hücre yaş uzunluğu tahlilleri üzere ek datalar kullanarak kesin kararımuzu sunacağız” diyerek testin nasıl uygulanacağını deklare etti.
“TÜRKİYE’DE YAŞLI NÜFUSUN ARTMASI ÖBÜR ÜLKELERE NAZARAN 7 KAT FAZLA”
Bu keşfin Türk toplumunda nasıl bir dağılım gösterdiğini çabucak hemen bilmediklerini söyleyen Bekpen, Türkiye’de yaşlı nüfusun artmasının başka ülkelere göre 7 kat fazla olduğuna dikkat çekti. Akabinde bu çalışmaların yürütülmesinin ehemmiyetini şu biçimde vurguladı:
“Türkiye genç bir nüfusa sahip fakat bu genç nüfusa oranla toplumda yaşlı nüfusun artması başka ülkelere nazaran yedi kat fazla. Yani süratli yaşlanıyoruz. Bu yüzden yaşlılığı anlamak ve insanları sağlıklı yaşamaya gerçek yönlendirmek için genetik çalışmaların bilgilerine muhtaçlığımız var. bu biçimdece toplumun hazırlıklı olması sağlanacak ve yaşlılıkta görülecek hastalıkların tedavisi için daha az para harcanacak. Almanya’daki sıhhat harcamalarının yüzde 85’i, 65 yaş üstü hastalara için yapılıyor. Şu an bizde bu oran düşük lakin yaklaşık 20 yıl daha sonra toplum Almanya’da olduğu üzere yaşlı bir nüfusa sahip olacak, bu da sıhhat harcamalarının Almanya üzere yaşlı nüfusa sahip ülkelerdeki üzere büyük çoğunluğunun yaşlı bireylerin, tedavileri, bakımına sağlanacağını göstermektedir. Yaşlı bir nüfusa sahip olmak, bakıma muhtaç olan ve yaşlılığa bağlı hastalıklara (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) yatkınlığı olan bireylerin sayısında yanlışsız orantılı olarak artışa sebep olacaktır. Özetle yapmaya çalıştığımız bu düzenekle Türk toplumunu taramaya ve tanımlamaya çalışmak. Taradıktan daha sonra erken yaşlanmaya, ya da yaşlılığa bağlı hastalıklara yatkınlığı olan bireyleri öncesinden belirleyebilmek için biyobelirteç/biyoajan bulmak ve daha sonrasında erken yaşlılığa yahut yaşlılığa bağlı hastalıklar (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) için çevresel faktörlere bağlı olarak hastalıkların ortaya çıkışını geciktirmek için usuller oluşturmak ve oluşturduğumuz hücre sınırı modellemesi ile tedaviyi nasıl yapabiliriz sorusunun karşılığını bulmak istiyoruz. Öncelikli maksadımız toplumda sağlıklı yaşlanma olgusunun oluşturulması için Moleküler Biyoloji ve Genetik tabanlı modellemelerin oluşturulması, hücresel ve bireye has terapiyi ileri tekniklerle nasıl geliştirebiliriz, bunu tedavi için nasıl kullanabileceğimizi belirlemek istiyoruz. Teorik olarak tedavi mümkün lakin önemli bir yatırım ve oldukçaça çalışılmak gerekiyor” dedi.
“YAŞLANMA VE GENOM LABORATUVARINI KURUYORUZ”
Bu çalışmayı gerçekleştirmek için Bahçeşehir Üniversitesi’nde Yaşlanma ve Genom Laboratuvarı’nı kuracaklarını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Cemalettin Bekpen, “Laboratuvarda Max Planck Enstitüsü’nde uzun yıllar boyunca elde ettiğimiz dataları pratiğe dökerek insan yaşlanmasında SPATA31 gen kopya sayılarının tesirlerinin detayı ile belirlenmesini sağlayacağız. Oluşturduğumuz Laboratuvarımız hem temel bilim alanında araştırma yapan birebir vakitte dışarıya dönük hizmet vererek, Türkiye’de birinci sefer olarak insanların moleküler düzeyde erken yaşlanmaya olan yatkınlıklarını ve ömür uzunluğunun belirlenmesini sağlayabilen bir laboratuvar olacak. İleriye dönük olarak yaşlılığın getirdiği yan tesirlere karşı Bioajan, ilaç, gen terapisi üzere tahliller üretmeyi amaçlıyoruz” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Şu anda Bahçeşehir Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısım Lideri olarak bakılırsav yapan Dr. Öğr. Üyesi Cemalettin Bekpen çalışmasının ayrıntısına ait şunları söylemiş oldu:
“SPATA31 geninin kopya sayısı birtakım bireylerde 5 ile 20 içinde değişiyor. 18-19-20 sayısı ortasına gidip geliyorsa bu biçimde kişinin genç yaşta çevresel faktörlere karşı çok dirençli bulunmasına karşın azamî 65-75 yaş aralığında yaşayacağını anlayabiliyoruz. Başkaları ise bilhassa 5-6 kopya içinde olanlar uzun yaşıyor. Şayet kopya sayısı 10 civarında ise bu noktada çevresel faktörler epeyce fark ediyor. Yani SPATA31 geninin fazla sayıda kopyasına sahip olan beşerler genç yaşta çevresel faktörlere dirençli olmalarına karşın yaşlandıklarında bu sahip oldukları avantaj dezavantaja dönüşüyor. Erken yaşlanma tesirlerine ve yaşlılığa bağlı hastalıklara yatkınlık gösteriyorlar.”
“KAN ÖRNEĞİ İLE TESPİT EDİLEBİLECEK”
Aynı genin kopya çeşitliliğine bağlı olarak insan deri hücrelerinde tamir düzeneğinde rol aldığını ve hücresel yaşlanmayı değiştirebildiğini söyleyen Bekpen, “Bu tespit insan kan örneklerinden alınan DNA ile mümkün. Bu DNA’ları kullanarak her bireyde bulunan SPATA31 gen kopya sayısını dijital PCR metodu ile belirleyeceğiz. Bu tesirli, nispi olarak ucuz ve fazlaca çabuk sonuç gösteren bir sistem. SPATA31 kopya sayısı belirlendikten daha sonra şahısların hangi aralıktaki yaş dağılımına düştüklerini göstererek ön bilgiler ışığında şahsa hangi yaş aralığında yaşlılık tesirlerini yaşama yahut yaşlılığa bağlı hastalıklara (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) maruz kalma ihtimali olduğunu bildireceğiz. sonrasındasında ön bilgilerimizi doğrulamak için yaşlılığa yatkınlığı belirlenen bireylerin tüm genom dizilimleri, fibroblast hücre yaş uzunluğu tahlilleri üzere ek datalar kullanarak kesin kararımuzu sunacağız” diyerek testin nasıl uygulanacağını deklare etti.
“TÜRKİYE’DE YAŞLI NÜFUSUN ARTMASI ÖBÜR ÜLKELERE NAZARAN 7 KAT FAZLA”
Bu keşfin Türk toplumunda nasıl bir dağılım gösterdiğini çabucak hemen bilmediklerini söyleyen Bekpen, Türkiye’de yaşlı nüfusun artmasının başka ülkelere göre 7 kat fazla olduğuna dikkat çekti. Akabinde bu çalışmaların yürütülmesinin ehemmiyetini şu biçimde vurguladı:
“Türkiye genç bir nüfusa sahip fakat bu genç nüfusa oranla toplumda yaşlı nüfusun artması başka ülkelere nazaran yedi kat fazla. Yani süratli yaşlanıyoruz. Bu yüzden yaşlılığı anlamak ve insanları sağlıklı yaşamaya gerçek yönlendirmek için genetik çalışmaların bilgilerine muhtaçlığımız var. bu biçimdece toplumun hazırlıklı olması sağlanacak ve yaşlılıkta görülecek hastalıkların tedavisi için daha az para harcanacak. Almanya’daki sıhhat harcamalarının yüzde 85’i, 65 yaş üstü hastalara için yapılıyor. Şu an bizde bu oran düşük lakin yaklaşık 20 yıl daha sonra toplum Almanya’da olduğu üzere yaşlı bir nüfusa sahip olacak, bu da sıhhat harcamalarının Almanya üzere yaşlı nüfusa sahip ülkelerdeki üzere büyük çoğunluğunun yaşlı bireylerin, tedavileri, bakımına sağlanacağını göstermektedir. Yaşlı bir nüfusa sahip olmak, bakıma muhtaç olan ve yaşlılığa bağlı hastalıklara (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) yatkınlığı olan bireylerin sayısında yanlışsız orantılı olarak artışa sebep olacaktır. Özetle yapmaya çalıştığımız bu düzenekle Türk toplumunu taramaya ve tanımlamaya çalışmak. Taradıktan daha sonra erken yaşlanmaya, ya da yaşlılığa bağlı hastalıklara yatkınlığı olan bireyleri öncesinden belirleyebilmek için biyobelirteç/biyoajan bulmak ve daha sonrasında erken yaşlılığa yahut yaşlılığa bağlı hastalıklar (Alzheimer, Parkinson, Kanser gibi) için çevresel faktörlere bağlı olarak hastalıkların ortaya çıkışını geciktirmek için usuller oluşturmak ve oluşturduğumuz hücre sınırı modellemesi ile tedaviyi nasıl yapabiliriz sorusunun karşılığını bulmak istiyoruz. Öncelikli maksadımız toplumda sağlıklı yaşlanma olgusunun oluşturulması için Moleküler Biyoloji ve Genetik tabanlı modellemelerin oluşturulması, hücresel ve bireye has terapiyi ileri tekniklerle nasıl geliştirebiliriz, bunu tedavi için nasıl kullanabileceğimizi belirlemek istiyoruz. Teorik olarak tedavi mümkün lakin önemli bir yatırım ve oldukçaça çalışılmak gerekiyor” dedi.
“YAŞLANMA VE GENOM LABORATUVARINI KURUYORUZ”
Bu çalışmayı gerçekleştirmek için Bahçeşehir Üniversitesi’nde Yaşlanma ve Genom Laboratuvarı’nı kuracaklarını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Cemalettin Bekpen, “Laboratuvarda Max Planck Enstitüsü’nde uzun yıllar boyunca elde ettiğimiz dataları pratiğe dökerek insan yaşlanmasında SPATA31 gen kopya sayılarının tesirlerinin detayı ile belirlenmesini sağlayacağız. Oluşturduğumuz Laboratuvarımız hem temel bilim alanında araştırma yapan birebir vakitte dışarıya dönük hizmet vererek, Türkiye’de birinci sefer olarak insanların moleküler düzeyde erken yaşlanmaya olan yatkınlıklarını ve ömür uzunluğunun belirlenmesini sağlayabilen bir laboratuvar olacak. İleriye dönük olarak yaşlılığın getirdiği yan tesirlere karşı Bioajan, ilaç, gen terapisi üzere tahliller üretmeyi amaçlıyoruz” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı