Biyolojik saatimize dikkat!
Organizmaların günlük ritimlerinin denetimi, gelecekteki değişiklikleri varsayım etmeleri ve hazırlanmalarını sağlayan düzenek olan biyolojik saat, biroldukca kimyasal sürecin günlük, aylık ve mevsimsel değişimlerini düzenliyor. Uzmanlar, sirkadiyen saatin bozulmasının kanser, diyabet, çeşitli metabolik ve nörolojik hastalıklar ve uyku bozuklukları üzere birfazlaca hastalığın gelişmesi ile kontaklı olduğunun bilindiğini söylemiş oldu.
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Biyomühendislik (İngilizce) Kısım Lider Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saat ve ehemmiyetine ait dikkat alımlı değerlendirmede bulundu.
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saati, “organizmaların günlük ritimlerinin denetimi, gelecekteki değişiklikleri kestirim etmeleri ve hazırlanmalarını sağlayan mekanizma” olarak tanımladı.
Biyolojik saat, biroldukça kimyasal sürecin değişimlerini düzenliyor
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saatin biroldukca kimyasal sürecin günlük, aylık ve mevsimsel değişimlerini düzenlediğini söylemiş oldu. Külahlı, uyku üzere günlük ritimler; tansiyon, sıcaklık, metabolik suratlar üzere davranış yahut fizyolojisindeki ritmik değişiklikler, bol yemek yiyerek göçe hazırlanmak, yiyecekleri depolayarak kış uykusuna yatarak kışa hazırlanmak üzere yıllık ritimler, kimi canlıların şafakta ve alacakaranlıkta en etkin formda olması ve çiçeklerin günün makul saatlerinde açmasının organizmanın iç saati yani biyolojik saat tarafınca düzenlendiğini söylemiş oldu.
24 saatlik sistem sağlıyor…
Sirkadiyen saatin, bakterilerden insanlara kadar şimdi tüm organizmalarda tanımlandığını tabir eden Dr. Külahlı, “Sirkadiyen saat, gen tabirinden organizmanın davranışına kadar biroldukça düzeydeki süreçler için 24 saatlik bir tertip sağlar ve dünyanın dönüşüne bir adaptasyondur.” dedi.
Sirkadiyen saat ikiye ayrılır
İnsanda bulunan sirkadiyen saatin iki kısma ayrıldığını söz eden Külahlı, “Beyinde hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeğinde bulunan merkezi saat ve şimdi her doku ve organ sisteminde bulunan periferik saatlerdir.” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Merkez saat, gözdeki retinadan gelen ışık girişini kabul eder, bu bilgi kimyasal bir versiyona dönüştürülerek buradaki spesifik nöronlarda saat genlerinin düzeyleri değişir, öbür beyin kısımlarındaki periferik organlar ve hücrelere de iletim gerçekleştirilerek senkronizasyon sağlanır.” diye konuştu.
Nobel Mükafatı getirdi…
Merkez ve periferal saatleri oluşturan hücrelerde bulunan sirkadiyen moleküler saatin ise ana saat genlerinin (Clock, Bmal1, Period 1-3 veCryptocrome1-3) aktivasyonu ve baskılanmasıyla oluşan döngüsel bir sistemden oluştuğunu söz eden Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Bu sistem; birfazlaca biyokimyasal ve fizyolojik işleve günlük ritmitisite verir. 2017 yılında Fizyoloji/Tıp Nobel Mükafatı, meyve sineklerinde sirkadiyen ritmi denetim eden moleküler sistemleri keşfeden üç bilim insanına verilmiştir. Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar ise Cryptocromegeninin saati düzenleme düzeneğinin aydınlatılması ve saatin DNA tamiratı, kanser ile münasebetine dair çalışmaları ile bu alana değerli derecede katkı sağlayan bilim insanıdır.” diye konuştu.
Biyolojik saat kimi genlerin düzenlenmesini sağlıyor
Dış etraf ile saat içindeki senkronizasyon bozukluğunun biroldukça soruna niye olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Bunlardan biri bedenimizin iç saatinin birden çok vakit diliminde seyahat ettiğimizde ahenk sağlamakta zorlanması niçiniyle oluşan jet-lag’dır. Sirkadiyen saat, rastgele bir hücrede tabir edilen birtakım genlerin düzenlenmesi rolüne sahiptir.” dedi.
Biyolojik saatin bozulması sıhhat meselelerine yol açabilir
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, sirkadiyen saatin bozulmasının kanser, diyabet, çeşitli metabolik ve nörolojik hastalıklar ve uyku bozuklukları üzere biroldukça hastalığın gelişmesi ile temaslı olduğunun bilindiğini belirterek “Ayrıca son senelerda sirkadiyen saatin nasıl çalıştığı, biroldukça hastalık ile bağlantısının aydınlatılmasına dair çalışmalar, bilhassa saatin bireye has tedavi aracı olabileceğini de göstermiştir.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Organizmaların günlük ritimlerinin denetimi, gelecekteki değişiklikleri varsayım etmeleri ve hazırlanmalarını sağlayan düzenek olan biyolojik saat, biroldukca kimyasal sürecin günlük, aylık ve mevsimsel değişimlerini düzenliyor. Uzmanlar, sirkadiyen saatin bozulmasının kanser, diyabet, çeşitli metabolik ve nörolojik hastalıklar ve uyku bozuklukları üzere birfazlaca hastalığın gelişmesi ile kontaklı olduğunun bilindiğini söylemiş oldu.
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Biyomühendislik (İngilizce) Kısım Lider Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saat ve ehemmiyetine ait dikkat alımlı değerlendirmede bulundu.
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saati, “organizmaların günlük ritimlerinin denetimi, gelecekteki değişiklikleri kestirim etmeleri ve hazırlanmalarını sağlayan mekanizma” olarak tanımladı.
Biyolojik saat, biroldukça kimyasal sürecin değişimlerini düzenliyor
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, biyolojik saatin biroldukca kimyasal sürecin günlük, aylık ve mevsimsel değişimlerini düzenlediğini söylemiş oldu. Külahlı, uyku üzere günlük ritimler; tansiyon, sıcaklık, metabolik suratlar üzere davranış yahut fizyolojisindeki ritmik değişiklikler, bol yemek yiyerek göçe hazırlanmak, yiyecekleri depolayarak kış uykusuna yatarak kışa hazırlanmak üzere yıllık ritimler, kimi canlıların şafakta ve alacakaranlıkta en etkin formda olması ve çiçeklerin günün makul saatlerinde açmasının organizmanın iç saati yani biyolojik saat tarafınca düzenlendiğini söylemiş oldu.
24 saatlik sistem sağlıyor…
Sirkadiyen saatin, bakterilerden insanlara kadar şimdi tüm organizmalarda tanımlandığını tabir eden Dr. Külahlı, “Sirkadiyen saat, gen tabirinden organizmanın davranışına kadar biroldukça düzeydeki süreçler için 24 saatlik bir tertip sağlar ve dünyanın dönüşüne bir adaptasyondur.” dedi.
Sirkadiyen saat ikiye ayrılır
İnsanda bulunan sirkadiyen saatin iki kısma ayrıldığını söz eden Külahlı, “Beyinde hipotalamusun suprakiazmatik çekirdeğinde bulunan merkezi saat ve şimdi her doku ve organ sisteminde bulunan periferik saatlerdir.” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Merkez saat, gözdeki retinadan gelen ışık girişini kabul eder, bu bilgi kimyasal bir versiyona dönüştürülerek buradaki spesifik nöronlarda saat genlerinin düzeyleri değişir, öbür beyin kısımlarındaki periferik organlar ve hücrelere de iletim gerçekleştirilerek senkronizasyon sağlanır.” diye konuştu.
Nobel Mükafatı getirdi…
Merkez ve periferal saatleri oluşturan hücrelerde bulunan sirkadiyen moleküler saatin ise ana saat genlerinin (Clock, Bmal1, Period 1-3 veCryptocrome1-3) aktivasyonu ve baskılanmasıyla oluşan döngüsel bir sistemden oluştuğunu söz eden Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Bu sistem; birfazlaca biyokimyasal ve fizyolojik işleve günlük ritmitisite verir. 2017 yılında Fizyoloji/Tıp Nobel Mükafatı, meyve sineklerinde sirkadiyen ritmi denetim eden moleküler sistemleri keşfeden üç bilim insanına verilmiştir. Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar ise Cryptocromegeninin saati düzenleme düzeneğinin aydınlatılması ve saatin DNA tamiratı, kanser ile münasebetine dair çalışmaları ile bu alana değerli derecede katkı sağlayan bilim insanıdır.” diye konuştu.
Biyolojik saat kimi genlerin düzenlenmesini sağlıyor
Dış etraf ile saat içindeki senkronizasyon bozukluğunun biroldukça soruna niye olduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, “Bunlardan biri bedenimizin iç saatinin birden çok vakit diliminde seyahat ettiğimizde ahenk sağlamakta zorlanması niçiniyle oluşan jet-lag’dır. Sirkadiyen saat, rastgele bir hücrede tabir edilen birtakım genlerin düzenlenmesi rolüne sahiptir.” dedi.
Biyolojik saatin bozulması sıhhat meselelerine yol açabilir
Dr. Öğretim Üyesi Handan Emişoğlu Külahlı, sirkadiyen saatin bozulmasının kanser, diyabet, çeşitli metabolik ve nörolojik hastalıklar ve uyku bozuklukları üzere biroldukça hastalığın gelişmesi ile temaslı olduğunun bilindiğini belirterek “Ayrıca son senelerda sirkadiyen saatin nasıl çalıştığı, biroldukça hastalık ile bağlantısının aydınlatılmasına dair çalışmalar, bilhassa saatin bireye has tedavi aracı olabileceğini de göstermiştir.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı