hayatı tehdit eden en kıymetli hastalıklardan biri olan kansere karşı kemoterapi, kullanılabilecek en kuvvetli silahların başında geliyor. Halk içinde kulaktan kulağa yayılan ya da toplumsal medyada kemoterapi ile ilgili bilgilerin içinde biroldukça yanlış bilgi bulunabiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Parıltı Şener, kemoterapi hakkında hakikat bilinen yanlışlar hakkında bilgi verdi.
1 – “Kemoterapi sırasında saçlar kesinlikle dökülür”
Yanlış! Kemoterapi tedavisi sırasında hastaların birinci sordukları soruların başında saçların dökülüp dökülmeyeceği gelmektedir. Kemoterapi tek bir tedavi formülü değildir. Saçı döken kemoterapiler olduğu üzere, saçı dökmeyen kemoterapiler de vardır. Tedaviye başlarken bununla ilgili hekimle görüşülmelidir. Her kemoterapi saçı dökmemektedir.
2 – “Akıllı ilaçlar her kanser hastasına uygundur”
Yanlış! Her kanser hastasının tedavisi kendisine özeldir. Akıllı ilaçlar her kanser hastasında yarar etmeyebilmektedir. Birfazlaca kanser cinsinde kemoterapi ile yahut tek başına akıllı ilaç kullanması bulunmakla birlikte, her kanser tipinde rutin akıllı ilaç kullanmasının yeri yoktur. Birtakım akıllı ilaçları kullanmak için genetik test yapılması gerekmektedir. Yapılan testin kararına nazaran akıllı ilacın şahsa uygunluğu belirlenmektedir.
3 – “Kemoterapi kanserin son evre tedavisidir”
Yanlış! Kemoterapi ameliyat olabilmiş hastalarda, erken evre kanserlerde esirgeyici olarak da uygulanabilen bir tedavidir. Cerrahi sürecin akabinde bedende hiç tümör yokken bile kanserin yenidenlamaması için kemoterapi uygulanabilmektedir. Kemoterapi kanserin her evresinde uygulanabilen bir tedavi prosedürüdür. Kanser tedavisi kapsamında kemoterapi almak hastalığın son evresinde olunduğu manasına gelmemektedir.
4 – “Kemoterapi daha sonrası uzun müddet hasta olup mide bulantısı yaşanır”
Yanlış! Kemoterapi daha sonrası yaşanan yan tesirler her hastada değişkendir. Kemoterapide emel, ömür kalitesini bozmadan tedaviye devam etmektedir. Kemoterapi daha sonrası yaşanabilecek yan tesirler için yeni ve gelişmiş biroldukça ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların kullanmasından daha sonra hastaların birçoğunda bulantı üzere yan tesirler görülmemektedir.
5 – “Yan tesir yaşanmıyorsa kemoterapi işe yaramıyordur”
Yanlış! Kemoterapi daha sonrası yaşanan yan tesirler ile tedavi başarısı içinde bir irtibat bulunmamaktadır. Hiç yan tesir yaşanmadan epeyce düzgün bir tedavi başarısı elde edilebilmektedir. Tedavinin başarısı yan tesirlerden büsbütün bağımsızdır.
6 – “Sadece bir çeşit kemoterapi vardır ve her türlü kanserde uygulanır”
Yanlış! Birebir kemoterapi casusu hem akciğer hem göğüs birebir vakitte pankreas kanserinde kullanılabilir. Tıpkı kemoterapilerin kullanıldığı farklı hastalıklar olmakla bir arada, kanser tipine has farklı tedavi yaklaşımları da bulunmaktadır. Kanserin tedavisinde tek bir kemoterapi ve tek bir tedavi usulü yoktur. Tedavi kapsamında kemoterapi ilacıyla akıllı ilaç kombine edilebildiği üzere kemoterapi ile immünoterapi yahut immünoterapi ilaçları ile akıllı ilaçlar kombine edilerek uygulanabilir. Kanserin tipine yahut evresine bakılırsa de kullanılan ilaçlar ve dozajlar değişmektedir. Her hasta kendi başına kıymetlendirilmektedir.
7 – Kemoterapiden daha sonra çocuk sahibi olunmaz”
Yanlış! Kemoterapi tedavisi hem erkeklerde tıpkı vakitte bayanlarda üreme işlevlerini düşürebilmektedir. Bayanlarda yumurta rezervini, erkeklerde ise sperm sayısını düşürebilir. Lakin kemoterapiden daha sonra birfazlaca insan çocuk sahibi olabilmektedir. Kemoterapiden daha sonra çocuk sahibi olmayı düşünen bireyler için sperm saklama ya da yumurta dondurma süreci önerilmektedir.
8 – “Her kemoterapi seansından daha sonra daha makus olunur”
Yanlış! Ekseriyetle birinci kemoterapiden daha sonra nasıl yan tesirler yaşanırsa, daha sonrasındaki kemoterapi seanslarında da misal yan tesirler yaşanmaktadır. Yan tesirler bireyden şahsa değişmektedir. Tıpkı ilaç birtakım hastalarda ishale yol açarken, birtakım hastalarda tam aykırısı olarak kabızlığa niye olabilir.
9 – “Kemoterapi yalnızca ilerlemiş kanser hastalarına verilir”
Yanlış! Kemoterapi erken evrede de kollayıcı emelli uygulanabilmektedir. Bedeninde kanser hücresi tespit edilmeyen hastalara da kemoterapi uygulanabilmektedir. Pankreas kanserinde en erken evrede bile kemoterapi uygulanması bunun en yeterli örneğidir.
10 – “Kemoterapi sırasında tatile gidilmez”
Yanlış! Muhakkak birtakım kurallara dikkat ederek kemoterapi sırasında tatile çıkılabilmektedir. Bağışıklık sistemi zayıflayacağı için enfeksiyonlara dikkat edilmelidir. Tatil için hayli kalabalık yerler tercih edilmemelidir. Denizin temizliğinden emin olunmalıdır. Özel havuz dışında genel havuzlardan uzak durulmalıdır. Kemoterapide uygulanan birtakım ilaçlar cilt hassasiyetini artırabilir. Bu niçinle güneşlenme konusunda doktora danışarak hareket etmek gerekir. Lakin bunun dışında güneşin zirvede olduğu öğlen saatlerinde 10-15 dakikayı geçmeyecek biçimde güneşlenilmelidir. Uçağa binmek konusunda her hangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.
11 – “Kemoterapi alırken evcil hayvanlar meskenden uzaklaştırılmalıdır”
Yanlış! Kemoterapi alırken konutta bulunan kedi, köpek, kuş üzere evcil hayvanların meskenden uzaklaştırılmasına gerek yoktur. Lakin konutta beslenen hayvanların rutin bakımlarının ve aşılarının ihmal edilmemesi hem hayvanın tıpkı vakitte tedavi nazarann hastanın genel sıhhati bakımından kıymetlidir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
1 – “Kemoterapi sırasında saçlar kesinlikle dökülür”
Yanlış! Kemoterapi tedavisi sırasında hastaların birinci sordukları soruların başında saçların dökülüp dökülmeyeceği gelmektedir. Kemoterapi tek bir tedavi formülü değildir. Saçı döken kemoterapiler olduğu üzere, saçı dökmeyen kemoterapiler de vardır. Tedaviye başlarken bununla ilgili hekimle görüşülmelidir. Her kemoterapi saçı dökmemektedir.
2 – “Akıllı ilaçlar her kanser hastasına uygundur”
Yanlış! Her kanser hastasının tedavisi kendisine özeldir. Akıllı ilaçlar her kanser hastasında yarar etmeyebilmektedir. Birfazlaca kanser cinsinde kemoterapi ile yahut tek başına akıllı ilaç kullanması bulunmakla birlikte, her kanser tipinde rutin akıllı ilaç kullanmasının yeri yoktur. Birtakım akıllı ilaçları kullanmak için genetik test yapılması gerekmektedir. Yapılan testin kararına nazaran akıllı ilacın şahsa uygunluğu belirlenmektedir.
3 – “Kemoterapi kanserin son evre tedavisidir”
Yanlış! Kemoterapi ameliyat olabilmiş hastalarda, erken evre kanserlerde esirgeyici olarak da uygulanabilen bir tedavidir. Cerrahi sürecin akabinde bedende hiç tümör yokken bile kanserin yenidenlamaması için kemoterapi uygulanabilmektedir. Kemoterapi kanserin her evresinde uygulanabilen bir tedavi prosedürüdür. Kanser tedavisi kapsamında kemoterapi almak hastalığın son evresinde olunduğu manasına gelmemektedir.
4 – “Kemoterapi daha sonrası uzun müddet hasta olup mide bulantısı yaşanır”
Yanlış! Kemoterapi daha sonrası yaşanan yan tesirler her hastada değişkendir. Kemoterapide emel, ömür kalitesini bozmadan tedaviye devam etmektedir. Kemoterapi daha sonrası yaşanabilecek yan tesirler için yeni ve gelişmiş biroldukça ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların kullanmasından daha sonra hastaların birçoğunda bulantı üzere yan tesirler görülmemektedir.
5 – “Yan tesir yaşanmıyorsa kemoterapi işe yaramıyordur”
Yanlış! Kemoterapi daha sonrası yaşanan yan tesirler ile tedavi başarısı içinde bir irtibat bulunmamaktadır. Hiç yan tesir yaşanmadan epeyce düzgün bir tedavi başarısı elde edilebilmektedir. Tedavinin başarısı yan tesirlerden büsbütün bağımsızdır.
6 – “Sadece bir çeşit kemoterapi vardır ve her türlü kanserde uygulanır”
Yanlış! Birebir kemoterapi casusu hem akciğer hem göğüs birebir vakitte pankreas kanserinde kullanılabilir. Tıpkı kemoterapilerin kullanıldığı farklı hastalıklar olmakla bir arada, kanser tipine has farklı tedavi yaklaşımları da bulunmaktadır. Kanserin tedavisinde tek bir kemoterapi ve tek bir tedavi usulü yoktur. Tedavi kapsamında kemoterapi ilacıyla akıllı ilaç kombine edilebildiği üzere kemoterapi ile immünoterapi yahut immünoterapi ilaçları ile akıllı ilaçlar kombine edilerek uygulanabilir. Kanserin tipine yahut evresine bakılırsa de kullanılan ilaçlar ve dozajlar değişmektedir. Her hasta kendi başına kıymetlendirilmektedir.
7 – Kemoterapiden daha sonra çocuk sahibi olunmaz”
Yanlış! Kemoterapi tedavisi hem erkeklerde tıpkı vakitte bayanlarda üreme işlevlerini düşürebilmektedir. Bayanlarda yumurta rezervini, erkeklerde ise sperm sayısını düşürebilir. Lakin kemoterapiden daha sonra birfazlaca insan çocuk sahibi olabilmektedir. Kemoterapiden daha sonra çocuk sahibi olmayı düşünen bireyler için sperm saklama ya da yumurta dondurma süreci önerilmektedir.
8 – “Her kemoterapi seansından daha sonra daha makus olunur”
Yanlış! Ekseriyetle birinci kemoterapiden daha sonra nasıl yan tesirler yaşanırsa, daha sonrasındaki kemoterapi seanslarında da misal yan tesirler yaşanmaktadır. Yan tesirler bireyden şahsa değişmektedir. Tıpkı ilaç birtakım hastalarda ishale yol açarken, birtakım hastalarda tam aykırısı olarak kabızlığa niye olabilir.
9 – “Kemoterapi yalnızca ilerlemiş kanser hastalarına verilir”
Yanlış! Kemoterapi erken evrede de kollayıcı emelli uygulanabilmektedir. Bedeninde kanser hücresi tespit edilmeyen hastalara da kemoterapi uygulanabilmektedir. Pankreas kanserinde en erken evrede bile kemoterapi uygulanması bunun en yeterli örneğidir.
10 – “Kemoterapi sırasında tatile gidilmez”
Yanlış! Muhakkak birtakım kurallara dikkat ederek kemoterapi sırasında tatile çıkılabilmektedir. Bağışıklık sistemi zayıflayacağı için enfeksiyonlara dikkat edilmelidir. Tatil için hayli kalabalık yerler tercih edilmemelidir. Denizin temizliğinden emin olunmalıdır. Özel havuz dışında genel havuzlardan uzak durulmalıdır. Kemoterapide uygulanan birtakım ilaçlar cilt hassasiyetini artırabilir. Bu niçinle güneşlenme konusunda doktora danışarak hareket etmek gerekir. Lakin bunun dışında güneşin zirvede olduğu öğlen saatlerinde 10-15 dakikayı geçmeyecek biçimde güneşlenilmelidir. Uçağa binmek konusunda her hangi bir kısıtlama bulunmamaktadır.
11 – “Kemoterapi alırken evcil hayvanlar meskenden uzaklaştırılmalıdır”
Yanlış! Kemoterapi alırken konutta bulunan kedi, köpek, kuş üzere evcil hayvanların meskenden uzaklaştırılmasına gerek yoktur. Lakin konutta beslenen hayvanların rutin bakımlarının ve aşılarının ihmal edilmemesi hem hayvanın tıpkı vakitte tedavi nazarann hastanın genel sıhhati bakımından kıymetlidir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı