Bebekler uygun gözlenmeli ve vaktinde müdahale edilmeli
“Sosyal etkileşim, bağlantıda yetersizlikler, hudutlu yinelayan davranışlar ve hudutlu ilgi alanları ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluk” biçiminde tanımlanan otizmde etkilenen alanların başında bağlantı ve etkileşim geliyor. Otizmi olan çocukların, lisan edinimi sürecinde yaşıtlarına bakılırsa gecikme ve edinilen lisan maharetlerinin kaybolması üzere sıkıntılar yaşayabileceğini belirten uzmanlar, erken müdahalenin ehemmiyetini vurguluyor. Uzmanlar, olağan lisan gelişimi gösteren bebeklerden farklı olarak otizmli bebeklerde babıldama devrinin görülmediğini, 0-2 yaşta sessiz kalma ya da sonlu sözcük kullanması görüldüğüne dikkat çekiyor. Uzmanlar, birtakım durumlarda edinilen lisan maharetlerinin 12-24 ay içinde kaybolmasının da gözlenebildiğini belirtiyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, Otizm Farkındalık ayı ötürüsıyla yaptığı açıklamada otizmli çocukların yaşadığı lisan ve konuşma meselelerine ait değerlendirmede bulundu.
Otizm Spektrum Bozukluğunun, “sosyal etkileşim, bağlantıda yetersizlikler, hudutlu yinelayan davranışlar ve hudutlu ilgi alanları ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluk” formunda tanımlandığını kaydeden Hazel Ezgi Dündar, “Tanımdan da anlaşılacağı üzere otizmde etkilenen alanların başında bağlantı ve etkileşim alanları gelir. ötürüsıyla otizmli çocuklarda sıkça lisan, konuşma ve/veya bağlantı meseleleri da görülebilir.” dedi.
Konuşmada gecikme görülebilir
Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Otizmi olan çocuklar, lisan edinimi sürecinde yaşıtlarına nazaran gecikme, edinilen lisan marifetlerinin kaybolması, sınırlı/anlamsız/konuya uygun olmayan/yenidenlı sözcük kullanması, sohbete uygun biçimde jest-mimik ve ses tonu kullanmasında yahut bunları anlamlandırmada zorluklar yaşayabilirler. Aşikâr bir hususa yahut objeye çok odaklanıp sohbetin bağlamına uyamamanın yanında sohbeti başlatma yahut sürdürmede de kuvvetlik çekebilirler.” dedi.
Bunların yanı sıra konuşabilen otizmli çocukların sıkça günlük lisanı, tabir ve atasözlerini, esprileri anlamakta ve ötürüsıyla kullanmakta zorluk çektiklerinin görülebileceğini kaydeden Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Dilbilgisi kurallarına, zamirlerin kullanmasına dair zorluklar da sıkça rastlanan lisan ve konuşma problemleri içinde sayılabilir.” dedi.
0-2 yaş periyodunda sessiz kalıyorlar
Otizmli çocuklarda lisan ve konuşma hünerlerinin gelişmeninde kimi farklılıkların görülebileceğini kaydeden Hazel Ezgi Dündar, şunları söylemiş oldu:
“Normal lisan gelişimi gösteren bebeklerden farklı olarak babıldama periyodunun görülmemesi, 0-2 yaşta sessiz kalma ya da hudutlu sözcük kullanması görülür. Bunun yanında kimi durumlarda edinilen lisan hünerlerinin 12-24 ay içinde kaybolması da gözlenebilir. Bilimsel çalışmalara nazaran, otizmi olan çocukların yarısına yakınında konuşma sonlu gelişebilir ya da gelişme görülmeyebilir. Konuşma gelişimi gösterenlerin ise okul öncesi periyotta yaşına uygun bağlantı marifetlerini geliştirememesine sıkça rastlanır.
Erken periyotta dayanak epeyce kıymetli
Lisan ve konuşma mahareti basamaklı olarak ilerler ötürüsıyla erken periyotta bahsedilen zorlanmaları yaşayan çocuklar gerekli takviyesi almadıklarında daha sonrasında edinmeleri gereken lisan hünerlerinde de zorluk yaşamaya devam edebilirler. Yetişkinlik devrinde dahi lisanı kurallarına uygun konuşmakta, mecaz ve dolaylı anlatımları anlamakta ve kullanmakta, sohbeti kişiye/yere/konuya uygun başlatmakta ve sürdürmekte, akranlarına misal bir lisan kullanmakta zorlanmaya devam edebilirler.”
Akranlarına göre farklılık gözlemlendiğinde dikkat!
Otizmli çocukların lisan ve konuşma hünerlerinde ortaya çıkan sıkıntıların vakit kaybetmeden aşılabilmesinin değerini vurgulayan Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Çocuğunuzun lisan ve bağlantı hünerlerinde akranlarına bakılırsa bir farklılık olduğunu düşündüğünüzde yapılması gereken birinci ve en hakikat hareket bir lisan ve konuşma terapisti ile görüşmek olacaktır. Her çocuk teşhisten bağımsız olarak özgündür. Çocuğunuzun lisan, konuşma ve bağlantı maharetlerinin mevzunun uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi hem muhtaçlık varsa terapi almak konusunda gecikmemek birebir vakitte çocuğunuzun gelişmenini bir arada geçireceğiniz vakitte en verimli biçimde desteklemek için size hakikat bir yol haritası sunar.”dedi.
Lisan ve konuşma terapisti ailelere yol gösteriyor
Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, lisan ve konuşma terapistinin ailelere kıymetlendirme ve terapi sürecinde çeşitli yönlendirmelerde bulunabileceğini belirterek bunları şu biçimde sıraladı:
“Çocuğunuzla lisan gelişmenini destekleyecek biçimde oyun oynamayı ve onu oyuna teşvik etmeyi,
Çocuğunuzun başta sizinle olmak üzere etrafındakilerle nasıl etkileşim kurabileceğini,
Etkileşimin ve oyunun hem çocuğunuzun faydasına tıpkı vakitte hepiniz için keyifli olabilmesi için yapılabilecekleri,
Çocuğunuzu taklit edebilmeyi ve onun sizi taklit ederek lisanı edinmesi için öncül şartları sağlayabilmeyi,
Çocuğunuzun kelamlı olmasa da sizinle kurduğu irtibatı görüp ona anlaşıldığını hissettirerek etkileşimlerini pekiştirmeyi,
Çocuğunuzla sizi takip edebileceği, taklit edebileceği süratte, sadelikte ve ilgisini çekebilecek biçimde bağlantı kurabilmeyi,
Çocuğunuza bir şeyler öğretmeyi hedefleyerek değil irtibatı temel alıp ona da konuşma fırsatları yaratarak etkileşim kurmayı,
Çocuğunuzun ilgisini nasıl takip etmeniz gerektiğini ve bu durumda onu nasıl destekleyebileceğinizi ayrıntılı olarak anlatır, size model olur ve bu süreçte sizinle iş birliği ortasında olur.”
Çeşitli usul ve yaklaşımlar kullanılabiliyor
NP Feneryolu Tıp Merkezi Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, otizmli çocukların konuşmayla ilgili problemlerinde kullanılan yollara ait olarak da şu ayrıntıları verdi:
“Dil ve konuşma terapisi sürecinde bu bahiste kuvvetlik yaşayan çocuğun dil-konuşma ve irtibat hünerlerini desteklemeye yönelik Floortime yaklaşımı, Prompt tekniği, More than words programı, doğal lisan öğretim tekniği, Hanen tekniği üzere bir fazlaca usul ve yaklaşım kullanılabilir. Bu süreçte çocuğun akranlarına muadil lisan hünerlerini kazanmasını hızlandırmak gaye alınır. Öncelikle irtibat ve etkileşime olan ilgisini arttırmak, bu hünerleri edinmesini desteklemek ve edindiği bu hünerleri günlük hayatında kullanımını sağlamak için gerekli biçimde bir terapi süreci planlanır. Lisanı muhakkak bir seviyede edinmiş olsa da akranlarından oral-motor marifetler, sesletim, sözcük dağarcığı, lisanı kullanım marifetleri, akıcı konuşma üzere öbür alanlarda farklılık gösteren çocuklar bu alanlarda da desteklenir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
“Sosyal etkileşim, bağlantıda yetersizlikler, hudutlu yinelayan davranışlar ve hudutlu ilgi alanları ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluk” biçiminde tanımlanan otizmde etkilenen alanların başında bağlantı ve etkileşim geliyor. Otizmi olan çocukların, lisan edinimi sürecinde yaşıtlarına bakılırsa gecikme ve edinilen lisan maharetlerinin kaybolması üzere sıkıntılar yaşayabileceğini belirten uzmanlar, erken müdahalenin ehemmiyetini vurguluyor. Uzmanlar, olağan lisan gelişimi gösteren bebeklerden farklı olarak otizmli bebeklerde babıldama devrinin görülmediğini, 0-2 yaşta sessiz kalma ya da sonlu sözcük kullanması görüldüğüne dikkat çekiyor. Uzmanlar, birtakım durumlarda edinilen lisan maharetlerinin 12-24 ay içinde kaybolmasının da gözlenebildiğini belirtiyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, Otizm Farkındalık ayı ötürüsıyla yaptığı açıklamada otizmli çocukların yaşadığı lisan ve konuşma meselelerine ait değerlendirmede bulundu.
Otizm Spektrum Bozukluğunun, “sosyal etkileşim, bağlantıda yetersizlikler, hudutlu yinelayan davranışlar ve hudutlu ilgi alanları ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluk” formunda tanımlandığını kaydeden Hazel Ezgi Dündar, “Tanımdan da anlaşılacağı üzere otizmde etkilenen alanların başında bağlantı ve etkileşim alanları gelir. ötürüsıyla otizmli çocuklarda sıkça lisan, konuşma ve/veya bağlantı meseleleri da görülebilir.” dedi.
Konuşmada gecikme görülebilir
Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Otizmi olan çocuklar, lisan edinimi sürecinde yaşıtlarına nazaran gecikme, edinilen lisan marifetlerinin kaybolması, sınırlı/anlamsız/konuya uygun olmayan/yenidenlı sözcük kullanması, sohbete uygun biçimde jest-mimik ve ses tonu kullanmasında yahut bunları anlamlandırmada zorluklar yaşayabilirler. Aşikâr bir hususa yahut objeye çok odaklanıp sohbetin bağlamına uyamamanın yanında sohbeti başlatma yahut sürdürmede de kuvvetlik çekebilirler.” dedi.
Bunların yanı sıra konuşabilen otizmli çocukların sıkça günlük lisanı, tabir ve atasözlerini, esprileri anlamakta ve ötürüsıyla kullanmakta zorluk çektiklerinin görülebileceğini kaydeden Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Dilbilgisi kurallarına, zamirlerin kullanmasına dair zorluklar da sıkça rastlanan lisan ve konuşma problemleri içinde sayılabilir.” dedi.
0-2 yaş periyodunda sessiz kalıyorlar
Otizmli çocuklarda lisan ve konuşma hünerlerinin gelişmeninde kimi farklılıkların görülebileceğini kaydeden Hazel Ezgi Dündar, şunları söylemiş oldu:
“Normal lisan gelişimi gösteren bebeklerden farklı olarak babıldama periyodunun görülmemesi, 0-2 yaşta sessiz kalma ya da hudutlu sözcük kullanması görülür. Bunun yanında kimi durumlarda edinilen lisan hünerlerinin 12-24 ay içinde kaybolması da gözlenebilir. Bilimsel çalışmalara nazaran, otizmi olan çocukların yarısına yakınında konuşma sonlu gelişebilir ya da gelişme görülmeyebilir. Konuşma gelişimi gösterenlerin ise okul öncesi periyotta yaşına uygun bağlantı marifetlerini geliştirememesine sıkça rastlanır.
Erken periyotta dayanak epeyce kıymetli
Lisan ve konuşma mahareti basamaklı olarak ilerler ötürüsıyla erken periyotta bahsedilen zorlanmaları yaşayan çocuklar gerekli takviyesi almadıklarında daha sonrasında edinmeleri gereken lisan hünerlerinde de zorluk yaşamaya devam edebilirler. Yetişkinlik devrinde dahi lisanı kurallarına uygun konuşmakta, mecaz ve dolaylı anlatımları anlamakta ve kullanmakta, sohbeti kişiye/yere/konuya uygun başlatmakta ve sürdürmekte, akranlarına misal bir lisan kullanmakta zorlanmaya devam edebilirler.”
Akranlarına göre farklılık gözlemlendiğinde dikkat!
Otizmli çocukların lisan ve konuşma hünerlerinde ortaya çıkan sıkıntıların vakit kaybetmeden aşılabilmesinin değerini vurgulayan Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, “Çocuğunuzun lisan ve bağlantı hünerlerinde akranlarına bakılırsa bir farklılık olduğunu düşündüğünüzde yapılması gereken birinci ve en hakikat hareket bir lisan ve konuşma terapisti ile görüşmek olacaktır. Her çocuk teşhisten bağımsız olarak özgündür. Çocuğunuzun lisan, konuşma ve bağlantı maharetlerinin mevzunun uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi hem muhtaçlık varsa terapi almak konusunda gecikmemek birebir vakitte çocuğunuzun gelişmenini bir arada geçireceğiniz vakitte en verimli biçimde desteklemek için size hakikat bir yol haritası sunar.”dedi.
Lisan ve konuşma terapisti ailelere yol gösteriyor
Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, lisan ve konuşma terapistinin ailelere kıymetlendirme ve terapi sürecinde çeşitli yönlendirmelerde bulunabileceğini belirterek bunları şu biçimde sıraladı:
“Çocuğunuzla lisan gelişmenini destekleyecek biçimde oyun oynamayı ve onu oyuna teşvik etmeyi,
Çocuğunuzun başta sizinle olmak üzere etrafındakilerle nasıl etkileşim kurabileceğini,
Etkileşimin ve oyunun hem çocuğunuzun faydasına tıpkı vakitte hepiniz için keyifli olabilmesi için yapılabilecekleri,
Çocuğunuzu taklit edebilmeyi ve onun sizi taklit ederek lisanı edinmesi için öncül şartları sağlayabilmeyi,
Çocuğunuzun kelamlı olmasa da sizinle kurduğu irtibatı görüp ona anlaşıldığını hissettirerek etkileşimlerini pekiştirmeyi,
Çocuğunuzla sizi takip edebileceği, taklit edebileceği süratte, sadelikte ve ilgisini çekebilecek biçimde bağlantı kurabilmeyi,
Çocuğunuza bir şeyler öğretmeyi hedefleyerek değil irtibatı temel alıp ona da konuşma fırsatları yaratarak etkileşim kurmayı,
Çocuğunuzun ilgisini nasıl takip etmeniz gerektiğini ve bu durumda onu nasıl destekleyebileceğinizi ayrıntılı olarak anlatır, size model olur ve bu süreçte sizinle iş birliği ortasında olur.”
Çeşitli usul ve yaklaşımlar kullanılabiliyor
NP Feneryolu Tıp Merkezi Lisan ve Konuşma Terapisti Hazel Ezgi Dündar, otizmli çocukların konuşmayla ilgili problemlerinde kullanılan yollara ait olarak da şu ayrıntıları verdi:
“Dil ve konuşma terapisi sürecinde bu bahiste kuvvetlik yaşayan çocuğun dil-konuşma ve irtibat hünerlerini desteklemeye yönelik Floortime yaklaşımı, Prompt tekniği, More than words programı, doğal lisan öğretim tekniği, Hanen tekniği üzere bir fazlaca usul ve yaklaşım kullanılabilir. Bu süreçte çocuğun akranlarına muadil lisan hünerlerini kazanmasını hızlandırmak gaye alınır. Öncelikle irtibat ve etkileşime olan ilgisini arttırmak, bu hünerleri edinmesini desteklemek ve edindiği bu hünerleri günlük hayatında kullanımını sağlamak için gerekli biçimde bir terapi süreci planlanır. Lisanı muhakkak bir seviyede edinmiş olsa da akranlarından oral-motor marifetler, sesletim, sözcük dağarcığı, lisanı kullanım marifetleri, akıcı konuşma üzere öbür alanlarda farklılık gösteren çocuklar bu alanlarda da desteklenir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı