COVID-19 Devri daha sonrası HIV Siyasetleri Raporu yayımlandı. Rapora göre, erken teşhis, sistemli tedavi ve bilinçlendirmeyle HIV’in denetim altına alınabileceği vurgulanıyor.
1980’lerde dünyada birinci sefer tanımlanan HIV enfeksiyonu, Türkiye’de birinci kere 1985’te görülmüş, 1990’larda ise dünya çapında bir epidemiye dönüşmüştü. Virüsü baskılayıcı faal tedavilerin geliştirilmesi ve global çapta atılan tesirli adımlar yardımıyla denetim altına alınan HIV, artık tedavi edilebilir kronik bir hastalıktır. Öbür deyişle, HIV ile yaşayan bireyler nizamlı tedaviyle işlerine, okullarına, hayatlarına devam edebiliyor ve hatta doğal yollarla çocuk sahibi olabiliyorlar.
HIV olayları Türkiye’de son 10 yılda 8 kat artış gösterdi
COVID-19 Devri daha sonrası HIV Siyasetleri Raporu, dünyada ve Türkiye’de HIV’in yayılımı ve hadise sayılarına dair çarpıcı datalar içeriyor. bir epey ülkede yıllık yeni HIV olay sayısı son 10 yılda sabit kalmış ya da azalma trendine girmişken, Türkiye, yıllık yeni olay sayısı artışında dünya çapında en üst sıralarda yer alıyor. HIV olayları Türkiye’de son 10 yılda 8 kat artış gösterdi. 1 Şubat 2022 prestijiyle bildirimi yapılmış yeni HIV/AIDS hadise sayısı, 2019 yılı için 4.153 iken 1985-2021 yılları için toplam olay sayısı 32.000 düzeyinin üzerine çıkmıştır. Öteki yandan, bilimsel modellemelerde, Türkiye’deki enfekte birey sayısının, saptanamayan olaylarla bir arada, en az iki kat daha fazla olduğu kestirim ediliyor. COVID-19 pandemisi ötürüsıyla sıhhat kuruluşları ve teşhis merkezlerine başvurulardaki azalma göz önüne alındığında COVID-19 periyodunda HIV enfeksiyonunun pandemi öncesindeki yayılma suratını koruduğu kestirim ediliyor.
Rapora göre, tüm hadiseler ortasında en geniş hisseye 25-34 yaş aralığı sahipken (1985-2018 içinde 35,4), son senelerda 20-24 yaş kümesinin yeni hadiseler ortasındaki hissesinde artış görülüyor. Rapordaki öngörülere göre, gerekli tedbirler alınmazsa Türkiye’de HIV hadiselerinin daha önemli düzeylere ulaşacağı varsayım ediliyor.
Halihazırda yaklaşık 40 olarak kestirim edilen HIV olumlu durumunu bilme oranının 90 düzeyine çıkarılması durumunda 2040’a kadar yüksek hadise sayılarının önüne geçilebileceği var iseyılıyor.
Damgalanma ve ayrımcılık korkusu ile beşerler test olmaktan çekiniyor
Türkiye’deki olay artışlarının esas sebepleri içinde Türkiye’de hastalığın bulaş yolları, önleyici ve esirgeyici tedavi biçimlerine dair bilgi seviyesinin ve farkındalığın az olması, COVID-19 pandemisi ötürüsıyla sıhhat kuruluşları ve tanı/test merkezlerine başvurulardaki azalma, damgalanma ve ayrımcılık korkusu ile test olmaktan çekinme yer alıyor.
Raporun hazırlanmasına katkıda bulunan tabip çalıştayı üyesi Ege Üniversitesi HIV/AIDS Araştırma ve Uygulama Merkezi (EGEHAUM) müdürü Prof. Dr. Deniz Gökengin, “HIV/AIDS ile çaba, Türkiye’nin 2019-2023 Stratejik Planı gayelerine dahil edilmiş ve 2019 yılında HIV enfeksiyonunun yayılımını denetim altına almak emeliyle, T.C. Sıhhat Bakanlığı tarafınca bir HIV/AIDS Denetim Programı oluşturulmuş, kapsamlı bir aksiyon planı ortaya konmuştur. Fakat pandemi, tüm sıhhat teşebbüslerini olduğu üzere, HIV/AIDS ile çabayı de olumsuz biçimde etkiledi. bu vakitte teşhis konan olaylardaki düşüşe karşılık bulaş riskinin devam etmiş olması, daha öncesinden belirlenmiş aksiyon planının tekrar kıymetlendirilerek kimi aksiyonların evvelandirilmesi muhtaçlığını doğuruyor. Hazırladığımız raporda öncelikli siyaset teklifleri içinde şu mevzular yer alıyor: Endikatör hastalıklara HIV testi uygulanması, anonim test merkezlerinin acilen yaygınlaştırılması ve bu merkezlere erişimin kolaylaştırılması, gelecekte yaşanabilecek afet devirlerinde HIV testlerine ve tedavisine erişimin kolaylaştırılması için gereken tedbirlerin afet olmadan evvel alınması, uzaktan danışmanlık sisteminin kurulması, HIV ve gibisi sistemli takip gerektiren endikasyonlar için polikliniklerin kesintisiz sürdürülmesi, kendin-yap testlerin hayata geçirilmesi ve korunma hallerine erişimin genişletilmesi”.
Türkiye, tedaviye erişim ve tedavide başarılı fakat test ve teşhiste amaçların gerisinde
Hekimler, UNAIDS’in dünya çapında AIDS epidemisini sonlandırmak emeliyle daha evvelde belirlediği 90-90-90 tanı-tedavi-viral baskılama maksatlarını, 95-95-95 olarak güncellediğine dikkat çekiyor. Buna bakılırsa, 2030 yılına kadar, HIV ile yaşayan bireylerin 95’inin teşhis almış olması, teşhis almış bireylerin 95’inin tedavi altında olması, tedavi nazarann bireylerin de 95’inin viral yükünün baskılanmış olması hedefleniyor. Türkiye’nin tedaviye erişim ve tedavi başarısı bahislerinde bu maksatlara yakın olduğu, lakin teşhis alanında maksadın son derece gerisinde kaldığı varsayım ediliyor.
Gelecekte yeni teşhis alan birey sayısının beklenenin üzerinde olacağına işaret eden Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, “Türkiye’de toplum genelinde HIV şuuru hâlâ hayli düşük düzeylerde. Aktif korunma formlarıyla bulaşın önlenebileceği ve HIV ile yaşayanların sistemli tedaviyle ömürlerini sağlıklı bireyler olarak sürdürebileceği bilgisinin toplum geneline yayılması gerek. HIV/AIDS ile ilgili önyargıların hem tüm toplumda giderilmesi tıpkı vakitte tüm sıhhat kuruluşlarının ve çalışanlarının bu bahiste gerekli bilgi ve bilince sahip olması, anonim test merkezlerinin arttırılması, HIV ile gayrette büyük değer taşıyor. HIV alanında önde gelen tabipler ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla hazırlanan bu raporda ortaya konan tekliflerin tüm paydaşların iş birliğiyle hayata geçirilmesinin, Sıhhat Bakanlığı’nın hareket planının gerçekleştirilmesine değerli bir katkı sağlayacağına inanıyoruz” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
- COVID-19 Devri daha sonrası HIV Siyasetleri Raporu’na bakılırsa HIV hadiseleri Türkiye’de son 10 yılda 8 kat artış gösterdi
- Türkiye’de 1985-2021 yılları için bildirilen toplam hadise sayısı 32.000’in üzerinde
- Ülkemizde tespit edilen yeni olaylar ortasında en geniş hisseye 25-34 yaş aralığı sahipken, son senelerda 20-24 yaş kümesinde artış görülüyor
- HIV ile yaşayan bireyler, nizamlı tedaviyle işlerine, okullarına, hayatlarına devam edebiliyor, cinsel yolla bulaştırma riskleri neredeyse sıfıra iniyor ve hatta doğal yollarla çocuk sahibi olabiliyorlar
- Türkiye, tedaviye erişim ve tedavide başarılı fakat, test ve teşhiste gayelerin gerisinde
1980’lerde dünyada birinci sefer tanımlanan HIV enfeksiyonu, Türkiye’de birinci kere 1985’te görülmüş, 1990’larda ise dünya çapında bir epidemiye dönüşmüştü. Virüsü baskılayıcı faal tedavilerin geliştirilmesi ve global çapta atılan tesirli adımlar yardımıyla denetim altına alınan HIV, artık tedavi edilebilir kronik bir hastalıktır. Öbür deyişle, HIV ile yaşayan bireyler nizamlı tedaviyle işlerine, okullarına, hayatlarına devam edebiliyor ve hatta doğal yollarla çocuk sahibi olabiliyorlar.
HIV olayları Türkiye’de son 10 yılda 8 kat artış gösterdi
COVID-19 Devri daha sonrası HIV Siyasetleri Raporu, dünyada ve Türkiye’de HIV’in yayılımı ve hadise sayılarına dair çarpıcı datalar içeriyor. bir epey ülkede yıllık yeni HIV olay sayısı son 10 yılda sabit kalmış ya da azalma trendine girmişken, Türkiye, yıllık yeni olay sayısı artışında dünya çapında en üst sıralarda yer alıyor. HIV olayları Türkiye’de son 10 yılda 8 kat artış gösterdi. 1 Şubat 2022 prestijiyle bildirimi yapılmış yeni HIV/AIDS hadise sayısı, 2019 yılı için 4.153 iken 1985-2021 yılları için toplam olay sayısı 32.000 düzeyinin üzerine çıkmıştır. Öteki yandan, bilimsel modellemelerde, Türkiye’deki enfekte birey sayısının, saptanamayan olaylarla bir arada, en az iki kat daha fazla olduğu kestirim ediliyor. COVID-19 pandemisi ötürüsıyla sıhhat kuruluşları ve teşhis merkezlerine başvurulardaki azalma göz önüne alındığında COVID-19 periyodunda HIV enfeksiyonunun pandemi öncesindeki yayılma suratını koruduğu kestirim ediliyor.
Rapora göre, tüm hadiseler ortasında en geniş hisseye 25-34 yaş aralığı sahipken (1985-2018 içinde 35,4), son senelerda 20-24 yaş kümesinin yeni hadiseler ortasındaki hissesinde artış görülüyor. Rapordaki öngörülere göre, gerekli tedbirler alınmazsa Türkiye’de HIV hadiselerinin daha önemli düzeylere ulaşacağı varsayım ediliyor.
Halihazırda yaklaşık 40 olarak kestirim edilen HIV olumlu durumunu bilme oranının 90 düzeyine çıkarılması durumunda 2040’a kadar yüksek hadise sayılarının önüne geçilebileceği var iseyılıyor.
Damgalanma ve ayrımcılık korkusu ile beşerler test olmaktan çekiniyor
Türkiye’deki olay artışlarının esas sebepleri içinde Türkiye’de hastalığın bulaş yolları, önleyici ve esirgeyici tedavi biçimlerine dair bilgi seviyesinin ve farkındalığın az olması, COVID-19 pandemisi ötürüsıyla sıhhat kuruluşları ve tanı/test merkezlerine başvurulardaki azalma, damgalanma ve ayrımcılık korkusu ile test olmaktan çekinme yer alıyor.
Raporun hazırlanmasına katkıda bulunan tabip çalıştayı üyesi Ege Üniversitesi HIV/AIDS Araştırma ve Uygulama Merkezi (EGEHAUM) müdürü Prof. Dr. Deniz Gökengin, “HIV/AIDS ile çaba, Türkiye’nin 2019-2023 Stratejik Planı gayelerine dahil edilmiş ve 2019 yılında HIV enfeksiyonunun yayılımını denetim altına almak emeliyle, T.C. Sıhhat Bakanlığı tarafınca bir HIV/AIDS Denetim Programı oluşturulmuş, kapsamlı bir aksiyon planı ortaya konmuştur. Fakat pandemi, tüm sıhhat teşebbüslerini olduğu üzere, HIV/AIDS ile çabayı de olumsuz biçimde etkiledi. bu vakitte teşhis konan olaylardaki düşüşe karşılık bulaş riskinin devam etmiş olması, daha öncesinden belirlenmiş aksiyon planının tekrar kıymetlendirilerek kimi aksiyonların evvelandirilmesi muhtaçlığını doğuruyor. Hazırladığımız raporda öncelikli siyaset teklifleri içinde şu mevzular yer alıyor: Endikatör hastalıklara HIV testi uygulanması, anonim test merkezlerinin acilen yaygınlaştırılması ve bu merkezlere erişimin kolaylaştırılması, gelecekte yaşanabilecek afet devirlerinde HIV testlerine ve tedavisine erişimin kolaylaştırılması için gereken tedbirlerin afet olmadan evvel alınması, uzaktan danışmanlık sisteminin kurulması, HIV ve gibisi sistemli takip gerektiren endikasyonlar için polikliniklerin kesintisiz sürdürülmesi, kendin-yap testlerin hayata geçirilmesi ve korunma hallerine erişimin genişletilmesi”.
Türkiye, tedaviye erişim ve tedavide başarılı fakat test ve teşhiste amaçların gerisinde
Hekimler, UNAIDS’in dünya çapında AIDS epidemisini sonlandırmak emeliyle daha evvelde belirlediği 90-90-90 tanı-tedavi-viral baskılama maksatlarını, 95-95-95 olarak güncellediğine dikkat çekiyor. Buna bakılırsa, 2030 yılına kadar, HIV ile yaşayan bireylerin 95’inin teşhis almış olması, teşhis almış bireylerin 95’inin tedavi altında olması, tedavi nazarann bireylerin de 95’inin viral yükünün baskılanmış olması hedefleniyor. Türkiye’nin tedaviye erişim ve tedavi başarısı bahislerinde bu maksatlara yakın olduğu, lakin teşhis alanında maksadın son derece gerisinde kaldığı varsayım ediliyor.
Gelecekte yeni teşhis alan birey sayısının beklenenin üzerinde olacağına işaret eden Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, “Türkiye’de toplum genelinde HIV şuuru hâlâ hayli düşük düzeylerde. Aktif korunma formlarıyla bulaşın önlenebileceği ve HIV ile yaşayanların sistemli tedaviyle ömürlerini sağlıklı bireyler olarak sürdürebileceği bilgisinin toplum geneline yayılması gerek. HIV/AIDS ile ilgili önyargıların hem tüm toplumda giderilmesi tıpkı vakitte tüm sıhhat kuruluşlarının ve çalışanlarının bu bahiste gerekli bilgi ve bilince sahip olması, anonim test merkezlerinin arttırılması, HIV ile gayrette büyük değer taşıyor. HIV alanında önde gelen tabipler ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla hazırlanan bu raporda ortaya konan tekliflerin tüm paydaşların iş birliğiyle hayata geçirilmesinin, Sıhhat Bakanlığı’nın hareket planının gerçekleştirilmesine değerli bir katkı sağlayacağına inanıyoruz” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı