Çocukluk devrinde yaşanan travmatik olaylara müdahalenin vaktinde yapılması, büyük değer taşıyor. Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, “Çocukluk devrinde yaşanmış, bununla ilgili gerekli adımlar atılmamış ve “üstü kapatılmış” travmalar ileri periyotta yetişkin hayatta yıkıcı tesirlere sebep olabilir.” ikazında bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, çocukluk çağı travmalarına ait bilgi verdi.
Çocuklarda travmaya niye olan olay ve durumlara değinenDr. Ali Mert Beşenek, “yaşamın olağan akışının haricinde, apansız ve beklenmedik biçimde gelişen, bireyde korku-kaygı-çaresizlik üzere ağır hisler oluşturan, kişinin ruhsal ve/veya fizikî bütünlüğünü tehdit eden olaylara travma ismi verilmektedir.” dedi.
Travmatik bir olaya şahit olmak da olumsuz etkileyebilir
Dr. Ali Mert Beşenek, travmatik olaylar içerisinde savaşlar, doğal afetler, kazalar, cinsel yahut fizikî istismar, ani vefatlar yahut önemli hastalıkların sayılabileceğini kaydetti. Dr. Ali Mert Beşenek, “Travmatik bir olayın çocuk üzerinde etkisinin olması için illa direkt maruz kalması yahut kendi başına gelmesi gerekmez, travmatik bir olaya şahit olmak hatta kimi vakit yalnızca duymak bile çocuğu epey olumsuz etkileyebilir.” ikazında bulundu.
Travmalar her çocuğu farklı biçimde etkileyebiliyor
Travmaların her çocukta birebir yansıyı oluşturmayabileceğini kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek şunları söylemiş oldu:
“Çocukların travmatik olaylardan etkilenmesinde çocuğun kendisine, ailesine ve travmatik olaya bağlı birtakım faktörler rol oynamaktadır. Çocuğun geçmişteki tecrübeleri, olayları algılama biçimi, inanışları ve fikir kalıpları travmatik olayın tesirini arttırıcı yahut azaltıcı olabilir. Benzeri biçimde ailenin travmatik olayı algılama ve yorumlama biçimi, çocuğun verdiği yansılara yaklaşımları, çocuğa inançlı bir ortam sağlama kapasiteleri, ruhsal olarak takviye olma marifetleri ve aile ortasındaki itimat ortamı fazlaca değerli faktörlerdir. Ayrıyeten travmatik olayın ani olup olmadığı, hiç beklenmeyen bir sonuçla karşılaşılıp karşılaşılmadığı, travmatik olayın tek sefer mi yoksa uzun bir süre boyunca birden çok sefer mı olduğu, travmatik olay olurken yaşanılacak çaresizlik hissinin boyutu da travma daha sonrası verilecek reaksiyonları tesirler.”
Bir aydan uzun süren yansılara dikkat!
“Travmatik bir olay yaşandığında birtakım reaksiyonların oluşması kaçınılmazdır” diyen Dr. Ali Mert Beşenek, bu yansıların bir ayı aşkın müddette devam etmesi halinde uzmana başvurulması gerektiğini belirterek “İlk bir ay içerisindeki bu ‘akut gerilim tepkileri’ şayet çocuğun okul-aile-akran fonksiyonelliğini bozacak seviyede değilse olağan hudutlar içerisinde kabul edilebilir. Birçok çocuk bu vakitte süratlice toparlar ve gündelik yaşantısına devam edebilir. Lakin ne vakit ki bu reaksiyonlar bir ayı aşkın bir müddetde devam eder, şiddeti artar ve çocuğun fonksiyonelliğini bozmaya başlarsa Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğundan bahsedilebilir. Bu bozukluğun geliştiği durumda aileler kesinlikle bir uzmandan dayanak almalıdır.” ikazında bulundu.
Travmatik olayın daima gündemde olması en kıymetli belirti
Çocukluk travmalarının belirtilerine de değinen Dr. Ali Mert Beşenek, “yenidenlayıcı bir biçimde çocuğun oyunlarında/düşüncelerinde/rüyalarında travmatik olayın yahut temaların gündeme gelmesi, kabuslar ve uyku problemleri, olayı hatırlatacak bir durumda epey makus bir ruh halinin oluşması, çocuğun olumlu hislerinde azalma, her an berbat bir şey olacakmış üzere süreğen bir kaygı ve tetikte olma hali, çok sonluluk ve öfke patlamaları, çaresiz/umutsuz/boş vermiş bir ruh hali, travmatik olayı yok sayma/hatırlayamama/olmamış üzere davranma, olayı hatırlatacak yer ve bireylerden uzak durma ve kaçınma üzere bulgular Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğunu düşündürmektedir.” dedi.
Üstü kapatılmış travmalar yıkıcı tesirlere yol açabilir
Travmalara gerekli müdahalelerin vaktinde yapılmamasının çocuğun geleceğinde değerli sıkıntılara yol açabileceği ikazında bulunan Dr. Ali Mert Beşenek, “Çocukluk periyodunda yaşanmış, bununla ilgili gerekli adımlar atılmamış ve “üstü kapatılmış” travmalar ileri devirde yetişkin hayatta yıkıcı tesirlere sebep olabilir.” ikazında bulundu.
“Sana o denli gelmiştir” söylemi ziyan veriyor
Dr. Ali Mert Beşenek, “Bir çocuk şayet travmatik olayı paylaşmış ve bununla ilgili gerekli şeyler yapılmamışsa temel inanç duygusu hayli büyük hasar alır. Çocuğa inanılmaması, ‘Sana o denli gelmiştir’ denmesi hem çocuğun kâfi dayanağı gorememesine hem olayın önüne geçilmeyip tekrar etmesine hem bu biçimde bir şey tekrar ederse artık yardım talep etmemesine, tıpkı vakitte çaresizlik ve ümitsizlik hissinin kök salmasına yol açar. bu biçimde bir durum ileride travmaya daha açık bir kişilik, korku bozuklukları ve depresyon üzere hayli sayıda ek ruhsal hastalıklar, değersizlik hissi, insanların ve dünyanın güvenilmez olduğuna dair fikir kalıpları, insan bağlarında sıkıntılar ve gündelik fonksiyonellikte aksilikler formunda karşımıza çıkmaktadır.” dedi.
Tedavide birinci basamak, çocuğun korunması
Travmaların tedavisinde birinci basamağın çocuğu korumak ve travmanın tekrar etmesinin önüne geçilmesinin sağlanması olduğunu kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Çocuğu hami tedbirler alındıktan daha sonra tedavi çocuktaki travma ile alakalı bulgular özelinde planlanır. Çok sık bir arada bulunan telaş ve depresyon üzere problemlerin psikiyatrik ilaçlar ile tedavisinin yanında travmanın da işlemlenmesi ve ruhsal olarak çalışılması gerekmektedir. Bu bağlamda psikoterapinin kıymeti büyüktür ve bilhassa travmaya yönelik biroldukca psikoterapi tekniği geliştirilmiştir. Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapiler, Tahlil Odaklı Psikoterapiler, Kabul ve Kararlılık Terapileri, Meta-bilişsel Terapiler, Küme Psikoterapileri ve Göz Hareketleri ile duyarsızlaştırma ve bir daha Sürece (EMDR) travma daha sonrası yaşanacak ruhsal meselelerde aktifliği kanıtlanmış tedavi formlarındandır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Çocuk – Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Mert Beşenek, çocukluk çağı travmalarına ait bilgi verdi.
Çocuklarda travmaya niye olan olay ve durumlara değinenDr. Ali Mert Beşenek, “yaşamın olağan akışının haricinde, apansız ve beklenmedik biçimde gelişen, bireyde korku-kaygı-çaresizlik üzere ağır hisler oluşturan, kişinin ruhsal ve/veya fizikî bütünlüğünü tehdit eden olaylara travma ismi verilmektedir.” dedi.
Travmatik bir olaya şahit olmak da olumsuz etkileyebilir
Dr. Ali Mert Beşenek, travmatik olaylar içerisinde savaşlar, doğal afetler, kazalar, cinsel yahut fizikî istismar, ani vefatlar yahut önemli hastalıkların sayılabileceğini kaydetti. Dr. Ali Mert Beşenek, “Travmatik bir olayın çocuk üzerinde etkisinin olması için illa direkt maruz kalması yahut kendi başına gelmesi gerekmez, travmatik bir olaya şahit olmak hatta kimi vakit yalnızca duymak bile çocuğu epey olumsuz etkileyebilir.” ikazında bulundu.
Travmalar her çocuğu farklı biçimde etkileyebiliyor
Travmaların her çocukta birebir yansıyı oluşturmayabileceğini kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek şunları söylemiş oldu:
“Çocukların travmatik olaylardan etkilenmesinde çocuğun kendisine, ailesine ve travmatik olaya bağlı birtakım faktörler rol oynamaktadır. Çocuğun geçmişteki tecrübeleri, olayları algılama biçimi, inanışları ve fikir kalıpları travmatik olayın tesirini arttırıcı yahut azaltıcı olabilir. Benzeri biçimde ailenin travmatik olayı algılama ve yorumlama biçimi, çocuğun verdiği yansılara yaklaşımları, çocuğa inançlı bir ortam sağlama kapasiteleri, ruhsal olarak takviye olma marifetleri ve aile ortasındaki itimat ortamı fazlaca değerli faktörlerdir. Ayrıyeten travmatik olayın ani olup olmadığı, hiç beklenmeyen bir sonuçla karşılaşılıp karşılaşılmadığı, travmatik olayın tek sefer mi yoksa uzun bir süre boyunca birden çok sefer mı olduğu, travmatik olay olurken yaşanılacak çaresizlik hissinin boyutu da travma daha sonrası verilecek reaksiyonları tesirler.”
Bir aydan uzun süren yansılara dikkat!
“Travmatik bir olay yaşandığında birtakım reaksiyonların oluşması kaçınılmazdır” diyen Dr. Ali Mert Beşenek, bu yansıların bir ayı aşkın müddette devam etmesi halinde uzmana başvurulması gerektiğini belirterek “İlk bir ay içerisindeki bu ‘akut gerilim tepkileri’ şayet çocuğun okul-aile-akran fonksiyonelliğini bozacak seviyede değilse olağan hudutlar içerisinde kabul edilebilir. Birçok çocuk bu vakitte süratlice toparlar ve gündelik yaşantısına devam edebilir. Lakin ne vakit ki bu reaksiyonlar bir ayı aşkın bir müddetde devam eder, şiddeti artar ve çocuğun fonksiyonelliğini bozmaya başlarsa Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğundan bahsedilebilir. Bu bozukluğun geliştiği durumda aileler kesinlikle bir uzmandan dayanak almalıdır.” ikazında bulundu.
Travmatik olayın daima gündemde olması en kıymetli belirti
Çocukluk travmalarının belirtilerine de değinen Dr. Ali Mert Beşenek, “yenidenlayıcı bir biçimde çocuğun oyunlarında/düşüncelerinde/rüyalarında travmatik olayın yahut temaların gündeme gelmesi, kabuslar ve uyku problemleri, olayı hatırlatacak bir durumda epey makus bir ruh halinin oluşması, çocuğun olumlu hislerinde azalma, her an berbat bir şey olacakmış üzere süreğen bir kaygı ve tetikte olma hali, çok sonluluk ve öfke patlamaları, çaresiz/umutsuz/boş vermiş bir ruh hali, travmatik olayı yok sayma/hatırlayamama/olmamış üzere davranma, olayı hatırlatacak yer ve bireylerden uzak durma ve kaçınma üzere bulgular Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğunu düşündürmektedir.” dedi.
Üstü kapatılmış travmalar yıkıcı tesirlere yol açabilir
Travmalara gerekli müdahalelerin vaktinde yapılmamasının çocuğun geleceğinde değerli sıkıntılara yol açabileceği ikazında bulunan Dr. Ali Mert Beşenek, “Çocukluk periyodunda yaşanmış, bununla ilgili gerekli adımlar atılmamış ve “üstü kapatılmış” travmalar ileri devirde yetişkin hayatta yıkıcı tesirlere sebep olabilir.” ikazında bulundu.
“Sana o denli gelmiştir” söylemi ziyan veriyor
Dr. Ali Mert Beşenek, “Bir çocuk şayet travmatik olayı paylaşmış ve bununla ilgili gerekli şeyler yapılmamışsa temel inanç duygusu hayli büyük hasar alır. Çocuğa inanılmaması, ‘Sana o denli gelmiştir’ denmesi hem çocuğun kâfi dayanağı gorememesine hem olayın önüne geçilmeyip tekrar etmesine hem bu biçimde bir şey tekrar ederse artık yardım talep etmemesine, tıpkı vakitte çaresizlik ve ümitsizlik hissinin kök salmasına yol açar. bu biçimde bir durum ileride travmaya daha açık bir kişilik, korku bozuklukları ve depresyon üzere hayli sayıda ek ruhsal hastalıklar, değersizlik hissi, insanların ve dünyanın güvenilmez olduğuna dair fikir kalıpları, insan bağlarında sıkıntılar ve gündelik fonksiyonellikte aksilikler formunda karşımıza çıkmaktadır.” dedi.
Tedavide birinci basamak, çocuğun korunması
Travmaların tedavisinde birinci basamağın çocuğu korumak ve travmanın tekrar etmesinin önüne geçilmesinin sağlanması olduğunu kaydeden Dr. Ali Mert Beşenek, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Çocuğu hami tedbirler alındıktan daha sonra tedavi çocuktaki travma ile alakalı bulgular özelinde planlanır. Çok sık bir arada bulunan telaş ve depresyon üzere problemlerin psikiyatrik ilaçlar ile tedavisinin yanında travmanın da işlemlenmesi ve ruhsal olarak çalışılması gerekmektedir. Bu bağlamda psikoterapinin kıymeti büyüktür ve bilhassa travmaya yönelik biroldukca psikoterapi tekniği geliştirilmiştir. Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapiler, Tahlil Odaklı Psikoterapiler, Kabul ve Kararlılık Terapileri, Meta-bilişsel Terapiler, Küme Psikoterapileri ve Göz Hareketleri ile duyarsızlaştırma ve bir daha Sürece (EMDR) travma daha sonrası yaşanacak ruhsal meselelerde aktifliği kanıtlanmış tedavi formlarındandır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı