Sağlıklı bir hayatın yanı sıra günlük fonksiyonlarımızı yerine getirebilmemiz için kaliteli ve kâfi mühlet uyumamız, nefes almak üzere vazgeçilmez bir gereksinim. Uyku bedensel dinlenmeyi, en kıymetlisi zihinsel işlevlerin yenilenmesini sağlıyor.
ötürüsıyla uykusuz kaldığımızda değerli sıhhat sorunlarının yanı sıra unutkanlıktan dikkat eksikliğine, yorgunluktan algıda sorun yaşamaya, sonlu ve depresif hissetmekten bedenin zorluklar karşısında tepki mühletinin yavaşlamasına kadar, günlük işlerimizi olumsuz etkileyen bir hayli sorun gelişebiliyor!
Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılan ve Plos Biolog isimli mecmuada Ağustos 2022’de yayımlanan bir araştırma, uykusuzluğun yol açtığı bir öbür sorunu daha ortaya koydu; daha az yardımsever olmak! Pekala beşerler geceleri uykusuz kaldıklarında niye daha az yardımsever oluyorlar? Acıbadem Bakırköy Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Gökhan Akdemir, “İnsanlar düzgün beslenmiş, inançlı bir yerde uyumuş ve dinlenmişler ise günlük hayatta ortaya çıkan zorluklar karşısında kendilerini kuvvetli hisseder ve üstesinden geleceklerini düşünürler.
Gece düzgün uyuyamamışlar ise dinlenememişlerdir. Tasaları yüksektir, kendileri ile ailelerini muhafazada zorlanacaklarını düşünürler ve gerilime girerler” diyor. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, bu gerilimin bedende değerli değişikliklere niye olduğuna dikkat çekerek, “Örneğin, gerilim hormonu olarak bilinen kortizol hormonu, hipotolamus, hipofiz ile böbrek üstü bezlerinin ortak katkısıyla salgılanıyor.
Stres altında kaldığımızda bu hormon daha epey artıyor. Artan kortizol hormonu sempatik sistemini baskın hale getiriyor. Sempatik sistem, tehlikede iken yahut yetersiz kaldığımız anlarda, şayet uykusuz isek düşünmemiz, karar vermemiz ve omurdaki zorlukların üstesinden gelebilmemiz için kendimizi daha hayli müdafaaya alacak formundaki davranışlara yol açıyor. ötürüsıyla beşerler kendilerini müdafaa altına almak için bencilleşiyor ve yardım etmekten kaçınıyorlar” bilgisini veriyor.
Ülkemizde her 4 şahıstan biri uykusuz!
Uykusuzluk probleminin görülme oranı; yaşa, eğitim düzebir daha ve ekonomik gelirlere göre değişiklik gösteriyor. Dünyada her 10 bireyden 2’si geceleri uykusuzluk sorunu yaşarken, bir daha her 10 bireyden 5’i de ayda en az 1-2 sefer uykusuzluk çekiyor. Genel olarak uykusuzluk oranı yüzde 30 civarında iken ülkemizde bu sayı yüzde 38’e yükseliyor. Bir öbür deyişle, ülkemizde her 10 şahıstan 4’ü uykusuzluk sorunuyla çaba ediyor.
Uykusuzluk beyni tehdit ediyor
Erişkin bir kişinin günde ortalama 7-8 saat uyuduğunu düşünürsek, ömrümüzün üçte biri uykuda geçiyor demektir. hayatımızın değerli bir kısmını kapsayan uyku, beyin sıhhatimiz üzerinde kilit bir role sahip. Bedenimizin öbür bölgelerindeki hücrelerde olduğu üzere beynimizdeki nöronlar da glia olarak isimlendirilen hücreler tarafınca destekleniyor. Gündüz saatlerinde çalışırken beynimizdeki sonların çalışması sırasında beta albümin ve tau üzere birfazlaca atık unsurlar ortaya çıkıyor. Bu atıklar uyku sırasında glia hücreleri tarafınca beyinden temizlenerek uzaklaştırılıyor, bu biçimdelikle düzgün bir uykudan daha sonra uyandığımızda beynimiz yeni bir güne temizlenmiş olarak hazır oluyor. Uykusuz kaldığımızda ise glia hücreleri nazaranvlerini yerine getiremedikleri için beynimizdeki atık hususlar beynimizden uzaklaştırılamıyor. Bunun kararında da hudut hücrelerimizin çalışmasında yavaşlaması, unutkanlık, karar vermede zorluklar gelişiyor.
Uykusuzluk yardımseverliği önlüyor
Kalifornia Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışma 3 tip uykusuzluk kümesi üzerinde yapılmış. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, uykusuzluğun yardımseverlik üzerine nasıl tesir ettiğini gösteren çalışmayı şöyleki özetliyor:
Bir gün az uyuyanlar: İlk çalışma, 24 saat ortasında 7 saatten az uyuyan 18-26 yaş kümesindeki 24 genç üzerinde yapılmış. Araştırmada gençlerin ‘yardımda bulunma’ davranışlarıyla ilgili anket gerçekleştirilmiş. Ayrıyeten işlevsel magnetik rezonans (MR) görüntüleme ile toplumsallaşma ve yardım etme davranışlarında bakılırsav alan beynin orta prefrontal korteks (alın kısmı) ve üst temporal sulkus (şakak kısmı) üzere kimi bölgelerinde beyin aktiviteleri ölçülmüş. Yapılan işlevsel MR çalışmalarında; uykusuz kalındığında beynin ‘sosyalleşme ve yardım etme’ davranış bölgelerinin aktivitelerinde yüzde 78 üzere yüksek bir oranda azalma görülmüş. Bilim insanları ‘yardım etmeyi’ de yakınlarına ve yabancılara yardım olarak iki kümeye ayırmış. Araştırmada; yabancılara daha az yardım ettikleri belirlenmiş. Bunun sebebi olarak, insanların uykusuz kaldıklarında evvel kendilerini ve yakınlarını müdafaaya yönelik davranmaları gösterilmiş.
Dört gün az uyuyanlar: 171 kişi üzerinde gerçekleştirilen ikinci çalışmada; 4 gün az uyuyan bireylerin ‘yardım etme’ davranışlarına bir daha anket yapılarak bakılmış. Bu kümede da yardımseverlik konusunda besbelli azalma olduğu tespit edilmiş.
Saat uygulamasına nazaran az uyuyanlar: Üçüncü kümede ise ‘yaz saati uygulaması’ dikkate alınmış. Mart ayında yapılan değişikliklerde beşerler bir saat daha az uyurlarken, Kasım ayında ise bir saat fazla uyuyorlar. 2002-2016 senelerı içinde 3 milyondan fazla hayırseverin bağışları tahlil edilmiş. Mart ve Kasım aylarındaki bir saatlik değişimin bağışlar üzerine tesirine bakılmış. Yapılan çalışma kararında; kümelerin az uyuduklarında daha az, hayli uyuduklarında ise daha epeyce bağış yaptıkları tespit edilmiş.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
ötürüsıyla uykusuz kaldığımızda değerli sıhhat sorunlarının yanı sıra unutkanlıktan dikkat eksikliğine, yorgunluktan algıda sorun yaşamaya, sonlu ve depresif hissetmekten bedenin zorluklar karşısında tepki mühletinin yavaşlamasına kadar, günlük işlerimizi olumsuz etkileyen bir hayli sorun gelişebiliyor!
Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılan ve Plos Biolog isimli mecmuada Ağustos 2022’de yayımlanan bir araştırma, uykusuzluğun yol açtığı bir öbür sorunu daha ortaya koydu; daha az yardımsever olmak! Pekala beşerler geceleri uykusuz kaldıklarında niye daha az yardımsever oluyorlar? Acıbadem Bakırköy Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Gökhan Akdemir, “İnsanlar düzgün beslenmiş, inançlı bir yerde uyumuş ve dinlenmişler ise günlük hayatta ortaya çıkan zorluklar karşısında kendilerini kuvvetli hisseder ve üstesinden geleceklerini düşünürler.
Gece düzgün uyuyamamışlar ise dinlenememişlerdir. Tasaları yüksektir, kendileri ile ailelerini muhafazada zorlanacaklarını düşünürler ve gerilime girerler” diyor. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, bu gerilimin bedende değerli değişikliklere niye olduğuna dikkat çekerek, “Örneğin, gerilim hormonu olarak bilinen kortizol hormonu, hipotolamus, hipofiz ile böbrek üstü bezlerinin ortak katkısıyla salgılanıyor.
Stres altında kaldığımızda bu hormon daha epey artıyor. Artan kortizol hormonu sempatik sistemini baskın hale getiriyor. Sempatik sistem, tehlikede iken yahut yetersiz kaldığımız anlarda, şayet uykusuz isek düşünmemiz, karar vermemiz ve omurdaki zorlukların üstesinden gelebilmemiz için kendimizi daha hayli müdafaaya alacak formundaki davranışlara yol açıyor. ötürüsıyla beşerler kendilerini müdafaa altına almak için bencilleşiyor ve yardım etmekten kaçınıyorlar” bilgisini veriyor.
Ülkemizde her 4 şahıstan biri uykusuz!
Uykusuzluk probleminin görülme oranı; yaşa, eğitim düzebir daha ve ekonomik gelirlere göre değişiklik gösteriyor. Dünyada her 10 bireyden 2’si geceleri uykusuzluk sorunu yaşarken, bir daha her 10 bireyden 5’i de ayda en az 1-2 sefer uykusuzluk çekiyor. Genel olarak uykusuzluk oranı yüzde 30 civarında iken ülkemizde bu sayı yüzde 38’e yükseliyor. Bir öbür deyişle, ülkemizde her 10 şahıstan 4’ü uykusuzluk sorunuyla çaba ediyor.
Uykusuzluk beyni tehdit ediyor
Erişkin bir kişinin günde ortalama 7-8 saat uyuduğunu düşünürsek, ömrümüzün üçte biri uykuda geçiyor demektir. hayatımızın değerli bir kısmını kapsayan uyku, beyin sıhhatimiz üzerinde kilit bir role sahip. Bedenimizin öbür bölgelerindeki hücrelerde olduğu üzere beynimizdeki nöronlar da glia olarak isimlendirilen hücreler tarafınca destekleniyor. Gündüz saatlerinde çalışırken beynimizdeki sonların çalışması sırasında beta albümin ve tau üzere birfazlaca atık unsurlar ortaya çıkıyor. Bu atıklar uyku sırasında glia hücreleri tarafınca beyinden temizlenerek uzaklaştırılıyor, bu biçimdelikle düzgün bir uykudan daha sonra uyandığımızda beynimiz yeni bir güne temizlenmiş olarak hazır oluyor. Uykusuz kaldığımızda ise glia hücreleri nazaranvlerini yerine getiremedikleri için beynimizdeki atık hususlar beynimizden uzaklaştırılamıyor. Bunun kararında da hudut hücrelerimizin çalışmasında yavaşlaması, unutkanlık, karar vermede zorluklar gelişiyor.
Uykusuzluk yardımseverliği önlüyor
Kalifornia Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışma 3 tip uykusuzluk kümesi üzerinde yapılmış. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, uykusuzluğun yardımseverlik üzerine nasıl tesir ettiğini gösteren çalışmayı şöyleki özetliyor:
Bir gün az uyuyanlar: İlk çalışma, 24 saat ortasında 7 saatten az uyuyan 18-26 yaş kümesindeki 24 genç üzerinde yapılmış. Araştırmada gençlerin ‘yardımda bulunma’ davranışlarıyla ilgili anket gerçekleştirilmiş. Ayrıyeten işlevsel magnetik rezonans (MR) görüntüleme ile toplumsallaşma ve yardım etme davranışlarında bakılırsav alan beynin orta prefrontal korteks (alın kısmı) ve üst temporal sulkus (şakak kısmı) üzere kimi bölgelerinde beyin aktiviteleri ölçülmüş. Yapılan işlevsel MR çalışmalarında; uykusuz kalındığında beynin ‘sosyalleşme ve yardım etme’ davranış bölgelerinin aktivitelerinde yüzde 78 üzere yüksek bir oranda azalma görülmüş. Bilim insanları ‘yardım etmeyi’ de yakınlarına ve yabancılara yardım olarak iki kümeye ayırmış. Araştırmada; yabancılara daha az yardım ettikleri belirlenmiş. Bunun sebebi olarak, insanların uykusuz kaldıklarında evvel kendilerini ve yakınlarını müdafaaya yönelik davranmaları gösterilmiş.
Dört gün az uyuyanlar: 171 kişi üzerinde gerçekleştirilen ikinci çalışmada; 4 gün az uyuyan bireylerin ‘yardım etme’ davranışlarına bir daha anket yapılarak bakılmış. Bu kümede da yardımseverlik konusunda besbelli azalma olduğu tespit edilmiş.
Saat uygulamasına nazaran az uyuyanlar: Üçüncü kümede ise ‘yaz saati uygulaması’ dikkate alınmış. Mart ayında yapılan değişikliklerde beşerler bir saat daha az uyurlarken, Kasım ayında ise bir saat fazla uyuyorlar. 2002-2016 senelerı içinde 3 milyondan fazla hayırseverin bağışları tahlil edilmiş. Mart ve Kasım aylarındaki bir saatlik değişimin bağışlar üzerine tesirine bakılmış. Yapılan çalışma kararında; kümelerin az uyuduklarında daha az, hayli uyuduklarında ise daha epeyce bağış yaptıkları tespit edilmiş.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı