Çocukların vegan yetiştirilmesi konusu tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de insanları ikiye bölüyor. Vegan beslemek sıhhat açısından gerçek mu? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Besin alerjisi üzere tıbbi zorunluklar olmadığı sürece hayli katı kısıtlamaların olduğu hiç bir yasaklı beslenme modelini desteklemiyorum. Vegan beslenmenin çocukluk çağında büyüme ve gelişme üzerine tesirlerinin uzun periyotta inançlı olduğuna dair bilimsel deliller yok. Kaldı ki önermemiz için klasik beslenme modeline üstünlüğünün kanıtlanmış olması gerekir.
Vegan beslenmek çocukların okul gelişmenini, uzunluk uzamasını vb. faktörleri etkileyebilir mi? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Kesinlikle, etkileyebilir. Çocukluk çağının yetişkin periyottan en kıymetli farklarından biri beden büyümesinin ve beyin gelişmeninin süratli olmasıdır. Büyüme konusunda genetik, beslenme ve hormonların rolü epey büyük. Vegan beslenme hali bilhassa protein ve mikronutrientlerin eksikliği konusunda yüksek risklidir. Protein eksikliği direkt büyüme geriliğine yol açabileceği üzere, vitamin ve mineral eksikliklerinin de katkısıyla büyümede gerekli hormonların üretiminde ve tesirinde de azalmaya niye olurak sağlıklı büyümeyi aksatabilir.
Vegan beslenen bir çocuğun gelişimi ülkü uzunluk kilo eğrisinin altında kalıyorsa kâfi beslenmiyor diyebilir miyiz? Bu durumda vegan beslenmeyi kesmek gerekir mi? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Beslenme yetersizlikleri büyüme geriliği olan çocuklarda en sık karşılaştığımız niçinlerden biri. Öncelikle vegan beslenme bir ömür biçimi. Karşımızda bir çocuk olduğunu düşünürsek anne babaların çocuk ismine, hem uygulamada zorluklar taşıyan, tıpkı vakitte çocuğun beden sıhhati üzerine olumsuz sonuçları olabilecek bir hayat biçimine karar vermelerini gerçek bulmuyorum.
Ancak bir daha de bu hususta ısrar kelam konusu ise, vegan beslenme biçimini benimseyen ailelerin çocuklarının sıhhat denetimlerinin daha sıkı bir biçimde yapılması gerekir. Vegan beslenen çocuklarda kalsiyum, B12, çinko ve demir eksikliği riskleri artmıştır. Bu desteklerin ilaç formunda daima alınması gerekir ki, hiç pratik değil. Biz yetişkinler için de ilaç ahengi en büyük zorluklardan biri iken çocukların daima ilaç kullanmaya ahenk sağlamaları hiç inandırıcı değil. Evet, vegan beslenmeyi kesmek gerekebilir.
örneğin çocuk inek sütü yerine yalnızca badem, soya, yulaf vs sütü tükettiğinde kâfi kalsiyumu almış olur mu ya da gerekli kalsiyumu alması için vilayetle de inek sütü, peyniri, yoğurdu mu tüketmesi gerekir? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Özellikle de kalsiyum konusu hayli değerli. Bitki bazlı sütlerde kalsiyum yok denecek seviyede. Kalsiyum beyin gelişimi, kemik sağlamlığı, büyüme konusunda fazlaca gerekli. Mutlaka hayvansal kaynaklara gereksinim var. Yumurta, balık, et ve süt mamüllerinin yerini hiç bir bitkisel kaynak alamaz.
Ancak süt ya da yoğurt ya da peynir konusunda üçünden biri içinde tercih yapılabilir. Çocukluk çağında 3 yaştan ergenlik periyoduna kadar ortalama 600 mg/gün üzere kalsiyuma ihtiyaç duyulur. Ergenlikte bu gereksinim iki katına çıkar. Kâfi kalsiyum alımı için günde 2-3 porsiyon süt eseri tüketilmelidir. (Bir bardak süt ve yoğurtta 300 mg, bir kibrit kutusu peynirde 200 mg kalsiyum vardır)
Çocukların çabucak hemen kendi tercihlerini yapamayacak yaşlarda vegan ya da et yiyen diye ayrılması hakikat mu? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Ben yanlış buluyorum. Klasik beslenme formuna üstün olduğu kanıtlanmamış ve yasaklardan oluşan bir beslenme biçimi, bilhassa çocukların yasaklara karşı hayli direnç gösterip tam zıddı davranışları göstermeye eğilimli olduklarını düşünürsek, kişilik gelişimlerini de etkileyebilir.
Ergenlik periyodundan daha sonra çocuk kendi isterse bu biçimde bir tercih yapacaktır. Çocukluk periyodunda yönlendirme yapmaktan kaçınılmalıdır.
Ebeveynlerinin beslenme formu hem çocukluk periyodunda tıpkı vakitte çocuk yetişkin olduğunda besin tercihleri üzerinde tesirli olmaktadır. Bu açıdan da çocuk büyüyünce hayvansal eserler tüketmeyi yanlışsız bulsa bile, çocukluk devrinde ailede uygulanan vegan beslenme tavrından dolayı, damak tadı gelişmemiş olmadığı için hayvansal besinleri yiyemeyebilir.
Okul çağı çocuklarının beslenmelerindeki sıkıntıların sebebi ne olabilir? (Dyt. İrem Aksoy)
Çocukların okula gitmeleri için güne erken başlamaları sabah kahvaltısı yapmalarını güçleştirebilir hatta kahvaltı yapmadan güne başlamalarına sebep olabilir. Okulda kalma müddetlerinin uzun olmasıyla birlikte çocuklar uzun saatler aç kalabilir. Okulda sağlıklı besinlere ulaşmaları güç olabilir. Okula yeni başlayan çocuk konut haricinde ve ailesinden farklı olarak kendi başına beslenmeye alışkın olmayabilir. Fizikî olarak fazlaca hareketli olabilir ve besinlerden aldığı güç kâfi gelmeyebilir. Bu durumlar göz önünde bulundurularak gelişim ve büyümenin hayati ehemmiyet taşıdığı okul çağı çocuklarının beslenmesi ihtimamla takip edilmelidir. Çocuklarının sıhhatini ve akademik muvaffakiyetini önemseyen tüm ailelerin beslenme açısından dikkat etmeleri gerekenler aşağıdaki üzeredir.
Sağlıklı beslenmeyi ve öğün atlamamayı öğrenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Öğrenme çağında olan çocuğa, beslenme ve sıhhatle ilgili temel ayrıntıları birinci vakit içinderda ailenin ve çabucak sonrasında ise okulda öğretmenlerinin vermesi gerekmektedir. Ayrıyeten çocuğa beslenmesi için vakit ayarlaması yapması, öğün atlamaması ve kendi beslenmesi hakkında sorumluluk alması gerektiği öğretilmelidir. Uzun mühlet açlık yaşayan çocuklarda dikkat dağınıklığı, öğrenme kuvvetliğü ve bedensel güçsüzlük üzere meselelerle karşı karşıya kalınabilir.
Okulda ya da meskende ailesi-öğretmenleri tarafınca çocuğun günlük alması gereken güç ve besin ögeleri ayarlanıp kâfi bir biçimde tüketilmesi sağlanmalıdır. Ek olarak hem okulda tıpkı vakitte meskende besinlerin faydalarından bahsedilmeli ve çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmesinde yardımcı olunmalıdır.
Kahvaltı ile güne başlamalı (Dyt. İrem Aksoy)
Bütün gece besin alımı olmadan aç kalan bedenin, sabah kahvaltısına muhtaçlığı vardır. Güne istediği bir kahvaltı seçimiyle başlamalıdır; peynirli tost, meyveli yoğurt-süt yahut ballı süt üzere. Sabah kahvaltısını atlayan çocuklar akademik olarak daha başarısız olabilir.
Besinlerin sıhhate olan fayda ve ziyanlarını öğrenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Çocukların beslenme alışkanlığı diş sıhhati için de kıymetlidir. Daha az şekerli ve sıradan karbonhidratlı besinler, daha hayli süt eserleri tüketmesi önerilmelidir. Gazoz üzere asitli ve şekerli içecekler, bisküvi üzere paketlenmiş ve işlenmiş besinlerden uzak durmaları gerektiği öğretilmelidir.
Ana öğünlere ek olarak orta öğünler planlanmalı ötürüsıyla çocuğun açlık mühleti ve kan şekeri istikrarı denetim altına alınmalıdır. Orta öğünlerde paketlenmiş ve sıhhatsiz besinler yerine kuruyemişler, taze ve kuru meyveler, süt, yoğurt, ayran yahut konut imali kek, börekler üzere sağlıklı atıştırmalıklar planlanmalıdır.
Okul yahut konutta tükettikleri besinler denetlenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Okullarda tükettikleri yemeklerin kâfi ve istikrarlı olmalarının yanında yemeklerin pak ve sağlıklı biçimde hazırlanmış bulunmasına dikkat edilmelidir. Günümüzde çocuklar hem okulda tıpkı vakitte dışarda arkadaş ve aileleriyle bir arada süratli yemek sistemine yönelmektedirler. Bunların birden fazla beslenme açısından uygun değildir ve çocukların porsiyon denetimi sağlamalarını olumsuz etkileyebilmektedir. Okul çağı çocuklarının beslenmelerinde bulunan besin kümeleri açısından kıymetlendirme yapıldığında, tahıla dayalı olduğu, hazır meyve suyu, şeker, bisküvi, poğaça, cips üzere sıhhatsiz besinlerin epey yer aldığı gözlemlenebilir. Bu niçinle beslenme çantalarının hazırlanması ya da okulda ulaşabilecekleri besinler konusunda anne ve sınıf öğretmenleri bilinçlendirilmeli, mevzuya hâkim beslenme uzmanlarından takviye alınmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Besin alerjisi üzere tıbbi zorunluklar olmadığı sürece hayli katı kısıtlamaların olduğu hiç bir yasaklı beslenme modelini desteklemiyorum. Vegan beslenmenin çocukluk çağında büyüme ve gelişme üzerine tesirlerinin uzun periyotta inançlı olduğuna dair bilimsel deliller yok. Kaldı ki önermemiz için klasik beslenme modeline üstünlüğünün kanıtlanmış olması gerekir.
Vegan beslenmek çocukların okul gelişmenini, uzunluk uzamasını vb. faktörleri etkileyebilir mi? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Kesinlikle, etkileyebilir. Çocukluk çağının yetişkin periyottan en kıymetli farklarından biri beden büyümesinin ve beyin gelişmeninin süratli olmasıdır. Büyüme konusunda genetik, beslenme ve hormonların rolü epey büyük. Vegan beslenme hali bilhassa protein ve mikronutrientlerin eksikliği konusunda yüksek risklidir. Protein eksikliği direkt büyüme geriliğine yol açabileceği üzere, vitamin ve mineral eksikliklerinin de katkısıyla büyümede gerekli hormonların üretiminde ve tesirinde de azalmaya niye olurak sağlıklı büyümeyi aksatabilir.
Vegan beslenen bir çocuğun gelişimi ülkü uzunluk kilo eğrisinin altında kalıyorsa kâfi beslenmiyor diyebilir miyiz? Bu durumda vegan beslenmeyi kesmek gerekir mi? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Beslenme yetersizlikleri büyüme geriliği olan çocuklarda en sık karşılaştığımız niçinlerden biri. Öncelikle vegan beslenme bir ömür biçimi. Karşımızda bir çocuk olduğunu düşünürsek anne babaların çocuk ismine, hem uygulamada zorluklar taşıyan, tıpkı vakitte çocuğun beden sıhhati üzerine olumsuz sonuçları olabilecek bir hayat biçimine karar vermelerini gerçek bulmuyorum.
Ancak bir daha de bu hususta ısrar kelam konusu ise, vegan beslenme biçimini benimseyen ailelerin çocuklarının sıhhat denetimlerinin daha sıkı bir biçimde yapılması gerekir. Vegan beslenen çocuklarda kalsiyum, B12, çinko ve demir eksikliği riskleri artmıştır. Bu desteklerin ilaç formunda daima alınması gerekir ki, hiç pratik değil. Biz yetişkinler için de ilaç ahengi en büyük zorluklardan biri iken çocukların daima ilaç kullanmaya ahenk sağlamaları hiç inandırıcı değil. Evet, vegan beslenmeyi kesmek gerekebilir.
örneğin çocuk inek sütü yerine yalnızca badem, soya, yulaf vs sütü tükettiğinde kâfi kalsiyumu almış olur mu ya da gerekli kalsiyumu alması için vilayetle de inek sütü, peyniri, yoğurdu mu tüketmesi gerekir? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Özellikle de kalsiyum konusu hayli değerli. Bitki bazlı sütlerde kalsiyum yok denecek seviyede. Kalsiyum beyin gelişimi, kemik sağlamlığı, büyüme konusunda fazlaca gerekli. Mutlaka hayvansal kaynaklara gereksinim var. Yumurta, balık, et ve süt mamüllerinin yerini hiç bir bitkisel kaynak alamaz.
Ancak süt ya da yoğurt ya da peynir konusunda üçünden biri içinde tercih yapılabilir. Çocukluk çağında 3 yaştan ergenlik periyoduna kadar ortalama 600 mg/gün üzere kalsiyuma ihtiyaç duyulur. Ergenlikte bu gereksinim iki katına çıkar. Kâfi kalsiyum alımı için günde 2-3 porsiyon süt eseri tüketilmelidir. (Bir bardak süt ve yoğurtta 300 mg, bir kibrit kutusu peynirde 200 mg kalsiyum vardır)
Çocukların çabucak hemen kendi tercihlerini yapamayacak yaşlarda vegan ya da et yiyen diye ayrılması hakikat mu? (Uzm. Dr. Sultan Kaba)
Ben yanlış buluyorum. Klasik beslenme formuna üstün olduğu kanıtlanmamış ve yasaklardan oluşan bir beslenme biçimi, bilhassa çocukların yasaklara karşı hayli direnç gösterip tam zıddı davranışları göstermeye eğilimli olduklarını düşünürsek, kişilik gelişimlerini de etkileyebilir.
Ergenlik periyodundan daha sonra çocuk kendi isterse bu biçimde bir tercih yapacaktır. Çocukluk periyodunda yönlendirme yapmaktan kaçınılmalıdır.
Ebeveynlerinin beslenme formu hem çocukluk periyodunda tıpkı vakitte çocuk yetişkin olduğunda besin tercihleri üzerinde tesirli olmaktadır. Bu açıdan da çocuk büyüyünce hayvansal eserler tüketmeyi yanlışsız bulsa bile, çocukluk devrinde ailede uygulanan vegan beslenme tavrından dolayı, damak tadı gelişmemiş olmadığı için hayvansal besinleri yiyemeyebilir.
Okul çağı çocuklarının beslenmelerindeki sıkıntıların sebebi ne olabilir? (Dyt. İrem Aksoy)
Çocukların okula gitmeleri için güne erken başlamaları sabah kahvaltısı yapmalarını güçleştirebilir hatta kahvaltı yapmadan güne başlamalarına sebep olabilir. Okulda kalma müddetlerinin uzun olmasıyla birlikte çocuklar uzun saatler aç kalabilir. Okulda sağlıklı besinlere ulaşmaları güç olabilir. Okula yeni başlayan çocuk konut haricinde ve ailesinden farklı olarak kendi başına beslenmeye alışkın olmayabilir. Fizikî olarak fazlaca hareketli olabilir ve besinlerden aldığı güç kâfi gelmeyebilir. Bu durumlar göz önünde bulundurularak gelişim ve büyümenin hayati ehemmiyet taşıdığı okul çağı çocuklarının beslenmesi ihtimamla takip edilmelidir. Çocuklarının sıhhatini ve akademik muvaffakiyetini önemseyen tüm ailelerin beslenme açısından dikkat etmeleri gerekenler aşağıdaki üzeredir.
Sağlıklı beslenmeyi ve öğün atlamamayı öğrenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Öğrenme çağında olan çocuğa, beslenme ve sıhhatle ilgili temel ayrıntıları birinci vakit içinderda ailenin ve çabucak sonrasında ise okulda öğretmenlerinin vermesi gerekmektedir. Ayrıyeten çocuğa beslenmesi için vakit ayarlaması yapması, öğün atlamaması ve kendi beslenmesi hakkında sorumluluk alması gerektiği öğretilmelidir. Uzun mühlet açlık yaşayan çocuklarda dikkat dağınıklığı, öğrenme kuvvetliğü ve bedensel güçsüzlük üzere meselelerle karşı karşıya kalınabilir.
Okulda ya da meskende ailesi-öğretmenleri tarafınca çocuğun günlük alması gereken güç ve besin ögeleri ayarlanıp kâfi bir biçimde tüketilmesi sağlanmalıdır. Ek olarak hem okulda tıpkı vakitte meskende besinlerin faydalarından bahsedilmeli ve çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmesinde yardımcı olunmalıdır.
Kahvaltı ile güne başlamalı (Dyt. İrem Aksoy)
Bütün gece besin alımı olmadan aç kalan bedenin, sabah kahvaltısına muhtaçlığı vardır. Güne istediği bir kahvaltı seçimiyle başlamalıdır; peynirli tost, meyveli yoğurt-süt yahut ballı süt üzere. Sabah kahvaltısını atlayan çocuklar akademik olarak daha başarısız olabilir.
Besinlerin sıhhate olan fayda ve ziyanlarını öğrenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Çocukların beslenme alışkanlığı diş sıhhati için de kıymetlidir. Daha az şekerli ve sıradan karbonhidratlı besinler, daha hayli süt eserleri tüketmesi önerilmelidir. Gazoz üzere asitli ve şekerli içecekler, bisküvi üzere paketlenmiş ve işlenmiş besinlerden uzak durmaları gerektiği öğretilmelidir.
Ana öğünlere ek olarak orta öğünler planlanmalı ötürüsıyla çocuğun açlık mühleti ve kan şekeri istikrarı denetim altına alınmalıdır. Orta öğünlerde paketlenmiş ve sıhhatsiz besinler yerine kuruyemişler, taze ve kuru meyveler, süt, yoğurt, ayran yahut konut imali kek, börekler üzere sağlıklı atıştırmalıklar planlanmalıdır.
Okul yahut konutta tükettikleri besinler denetlenmeli (Dyt. İrem Aksoy)
Okullarda tükettikleri yemeklerin kâfi ve istikrarlı olmalarının yanında yemeklerin pak ve sağlıklı biçimde hazırlanmış bulunmasına dikkat edilmelidir. Günümüzde çocuklar hem okulda tıpkı vakitte dışarda arkadaş ve aileleriyle bir arada süratli yemek sistemine yönelmektedirler. Bunların birden fazla beslenme açısından uygun değildir ve çocukların porsiyon denetimi sağlamalarını olumsuz etkileyebilmektedir. Okul çağı çocuklarının beslenmelerinde bulunan besin kümeleri açısından kıymetlendirme yapıldığında, tahıla dayalı olduğu, hazır meyve suyu, şeker, bisküvi, poğaça, cips üzere sıhhatsiz besinlerin epey yer aldığı gözlemlenebilir. Bu niçinle beslenme çantalarının hazırlanması ya da okulda ulaşabilecekleri besinler konusunda anne ve sınıf öğretmenleri bilinçlendirilmeli, mevzuya hâkim beslenme uzmanlarından takviye alınmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı